روح اله خادمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
محمدکاظم کهدویی - عضو هیات علمی دانشگاه یزد
مهدی ملک ثابت - عضو هیآت علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه یزد

جمالی تبریزی از شاعران گمنام خمسه پرداز سده های هشتم و نهم هجری است. از این شاعر ناکام خمسه ای مشتمل بر پنج منظومه به نامهای «تحفه الابرار»، «مهرونگار«، «محزون و محبوب»، «هفت اورنگ» و «انوشنگ نامه» باقی مانده که یگانه نسخه شناخته شده آن در موزه بریتانیا نگهداری می شود. تعداد ابیات باقی مانده در این نسخه ۱۹۶۴۸ بیت است. جمالی همت خود را مصروف تقلید از روش خمسه نظامی گنجوی کرده، با این تفاوت که زبان او در این خمسه ساده و بی پیرایه است. از زندگی و احوالات شخصی شاعر جز این خمسه در هیچ منبع شناخته شده ای، اطلاعی به دست نمی آید. او چهار منظومه اول خمسه خود را به امیران تیموری و منظومه آخر خود را به یکی از امرای قراقویونلو تقدیم کرد؛ اما نتوانست مقبولیتی در نظر ایشان پیدا کند. این عدم مقبولیت، دلیل اصلی ناشناختگی و به حاشیه رانده شدن خمسه او بوده است. در این پژوهش، کوشیده ایم با جستجو در «خمسه جمالی تبریزی» به اطلاعاتی درباره شاعر آن دست یافته و ضمن ترسیم طرحی از زندگی و احوال او، منظومه های وی را نیز معرفی کنیم.

جمالی تبریزی, خمسه سرایی, شعر فارسی قرن هشتم و نهم