بررسی خاستگاه غیاب رستم در منابع پیش از اسلام
عنوان مقاله: بررسی خاستگاه غیاب رستم در منابع پیش از اسلام
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-19-38_006
منتشر شده در در سال 1397
شناسه ملی مقاله: JR_KVSHN-19-38_006
منتشر شده در در سال 1397
مشخصات نویسندگان مقاله:
خلاصه مقاله:
رستم بزرگترین و محبوب ترین شخصیت حماسه های ایرانی است که تصویری جامع از یک قهرمان ملی را بهنمایش می گذارد. دایره حضور او از سترگ ترین آثار ادبی پارسی همچون شاهنامه فردوسی تا فرهنگ شفاهی عامه ایرانیان را در بر می گیرد. با اینهمه در منابع پیش از اسلام نامی از رستم نیامده است. تنها در چهار متن یادگار زریران، درخت آسوریک، بندهش و تک روایتی با نام کلی داستان سغدی رستم اشارات موجزی درباره رستم وجود دارد. بندهش مختصرا در دو موضع از او نام برده است و از اشاره یادگار زریران و درخت آسوریک هم هیچ گونه اطلاعی درباره او بهدست نمی آید؛ اما هرچه منابع عمدتا دینی - حکومتی پیش از اسلام در مواجهه با این شخصیت مهم اساطیری/تاریخی سکوت کرده اند، در منابع پس از اسلام بهفراوانی از او سخن رفته است؛ بهطوریکه عمده متون پهلوانی پس از اسلام، حول رستم و خاندان رستم شکل گرفته اند. با وجود انفصال منابع پس از اسلام از منابع پیش از اسلام مربوط به رستم، او محبوب ترین و مشهورترین قهرمان ملی در گستره ادبیات فارسی است؛ شخصیتی که دارای حوزه نفوذ فراگیری در حماسه های ملی، روایات عامیانه و حتی ادبیات عرفانی است. با توجه به تعارض رستم با مقدسان آیین زردشت مانند کاووس، گشتاسپ، توس و اسفندیار و همچنین رابطه او با ببر بیان و برخی قراین پنهان در شاهنامه و نیز سایر قراین فرامتنی ارائه شده در این مقاله، فرضیه سانسور و حذف رستم از متون دینی/حکومتی پیش از اسلام به ذهن متبادر می شود. از دیگرسو بهنظر می رسد در انتساب رستم به ضحاک و زایش اهریمن گونه اش از پهلو، موبدان نقش بسیار پر رنگی داشته اند.
کلمات کلیدی: رستم, شاهنامه, موبدان زردشتی, اساطیر تاریخی, حکومت دینی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1734349/