محمدرضا نجاریان - استاد دانشگاه یزد
ندا حاتم پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه یزد

بی بی منجمه سمنانی، بانوی نامدار و ستاره شناس ایرانی در قرن ششم از اهالی نیشابور، دختر کمال   الدین سمنانی رئیس فرقه شافعیه نیشابور و منجم باشی سلطان محمد خوارزمشاه بود. او به دلیل مهارت در علم نجوم، در دربار سلطان جلال الدین خوارزمشاه و علاءالدین کیقباد از جایگاه ویژه ای برخوردار شد. بیجه منجمه، از زنان شاعر، منجم و ادیب اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری است. وی به ماه کرمان شهرت داشت. معاصر با مولانا عبد الرحمن جامی، امیر علیشیر نوایی و سلطان حسین بایقرا(۸۷۵ -۹۱۲ ق) بود. بیجه با مولانا جامی مطایبات و مهاجات داشت. بعضی از مورخان بی بی منجمه سمنانی را بی بی منجمه نیشابوری ثبت کرده اند، در حالی که نام وی در میان مشاهیر سمنان به چشم می خورد. بعضی از تذکره ها نیز به لحاظ شباهت اسمی  بیجه منجمه را همان بی بی منجمه خوانده اند؛ به این دلیل که بیجه را مخفف و تصغیر شده بی بی می دانند؛ نیز بیجه منجمه را نهانی هروی از زنان شاعر قرن یازدهم هجری به شمار آورده، تخلص  بیجه(ماه) را به نهانی داده اند. در این مقاله تلاش برآن است تا پس از معرفی بیجه، پرده از ابهامات گوناگون در باره این شخصیت تاریخی- ادبی برداشته شود

بی بی منجمه, بیجه منجمه, نهانی هروی, زنان شاعر, شعر سده نهم