زهرا اختیاری - دانشیاردانشگاه فردوسی

حماسه شاه رخ­نامه قاسمی گنابادی مثنوی­ای چهار هزار و هفت­صد بیتی است که در سال ۹۵۰ق آن را سرود. موضوع آن شرح کشورگشایی­ها، شکارها، سفرها، عدالت ورزی ها و رشادت­های شاه رخ تیموری (۸۵۰- ۷۷۹) از بر تخت پادشاهی نشستن تا هنگام وفات است که به شاه طهماسب صفوی (ج. ۹۳۰- د. ۹۸۴) تقدیم شده است.  شاه رخ جز همین مثنوی، زندگینامه مستقلی ندارد. منظومه شاه رخ­نامه در ایران نسخه ندارد و نگارنده آن را براساس نسخه پاریس تصحیح کرده است. پس از معرفی شاه رخ­نامه، به بررسی برخی ویژگی­های ادبی و زبانی منظومه و معرفی نسخه­های آن پرداخته شده و ساقی­نامه­های این مثنوی برای اولین بار معرفی گردیده است. چند فراز از زندگی شاه رخ از نگاه قاسمی و مورخان عصر شاه رخ با هم مقایسه شدند. تحقیق نشان داد این حماسه تا حد زیادی مبتنی بر مستندات تاریخی است و به ترتیب وقوع عمل­کردهای شاه رخ سروده شده است. توصیف صحنه های نبرد با بیانی فخیم و حماسی و به کاربردن تعبیرها و ترکیب های زیبا، تضاد، سجع و واج آرایی از دیگر ویژگی های این اثر است.

قاسمی گنابادی, شاه رخ نامه, حماسه تاریخی, ساقی نامه