علی خسروی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک
محسن ذوالفقاری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

این مقاله به بررسی تاثیر رباعیات خیام بر رباعیات خاقانی می پردازد و نشان می دهد که خاقانی در جنبه های مختلف زبانی، سبک شاعری، شیوه بیان و اندیشه های فلسفی از این تاثیرپذیری برکنار نمانده است. آنچه در این پژوهش با شیوه تحلیلی- توصیفی به آن پرداخته شده، پاسخ به این پرسش است که این تاثیرپذیری ها از چه رویکردها و تا چه حدود است؟ نتایج به دست آمده نشان می دهد که خاقانی در رباعی سرایی، در بسیاری از موارد، در حد لفاظی مانده است. اما در مواردی بسیار، تمایل داشته تا از نظر زبانی به خیام نزدیک شود و در این راه به موفقیت هایی نیز دست یافته است. دیگر آن که در اندیشه های فلسفی و فکری نیز بین خیام و خاقانی -در رباعیاتشان- شباهت هایی وجود دارد. هر چند در این زمینه تفاوت هایی نیز دیده می شود؛ مثلا محور تفکرات خیام، فلسفه است. اما خاقانی از اندیشه های فلسفی به دور است و حتی مخالف آن به شمار می رود. هدف دیگر این تحقیق، توجه بیشتر پژوهشگران به رباعیات خاقانی و شناخت این بخش از اشعار اوست که در سایه قصایدش پنهان مانده است.

خیام, خاقانی, رباعیات, سبک شناسی, تاثیر و تاثر