عظیم جباره - عضو هیات علمی دانشگاه جهرم
زهرا ریاحی زمین - عضو هیات علمی

یکی از مضامینی که در بیشتر منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه دیده می­شود، حضور قهرمانان و پهلوانان دور­ه­های گذشته وتاثیر آنها در داستان است. بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه فردوسی نشان  می­دهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دوره­های گذشته هستند-  به سه گونه در این منظومه­ها حضور یافته­ و تاثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کرده­اند: ۱- نخست اینکه در بیشتر منظومه­های پهلوانی، دخمه­ها، قلعه­ها و گاه مناره­ای وجود دارد که قهرمان دورهگذشته پندنامه و گنجی در آن به جای گذاشته است؛ اغلب پهلوان/ پادشاه دورهگذشته به وسیله آن پندنامه با قهرمان داستان ارتباط برقرار می­کند و اندیشه او را تحت تاثیر قرار می­دهد.۲- گاه نیز قهرمان دورهگذشته به خواب قهرمان داستان می­آید و با راهنمایی­های خود، او را به راهی می­خواند و یا اینکه از کاری بازمی­دارد. ۳- وجود جنگ ابزارهای پهلوانان دوره گذشته در دست قهرمان داستان. گفتنی دیگر اینکه قهرمانان مزبور با دیوان و جادوگران ارتباط دارند و اغلب این قهرمانان برای حفاظت از گنجی که پنهان کرده­اند، از دیوان و جادوان مدد گرفته­اند. در این جستار کوشش شده است با بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه فردوسی، حضور نیاکان و چگونگی تاثیر آنها در جریان داستان ها بررسی شود.

منظومه های پهلوانی, حماسه سرایی, قهرمانان حماسی, دیو