زهراسادات طاهری قلعه نو - تهران
حسن ذوالفقاری - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
بهادر باقری - عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

این مقاله بر مبنای دانش نام­شناسی، به بررسی شخصیت‎های قصه­های عامیانه می پردازد. مبنای بررسی­ها قصه فیروزشاه‎نامه است؛ زیرا در این رمانس عامیانه ۲۳۴ شخصیت با تیپ های اجتماعی مختلف و تنوع نام‎ها دیده می­شود. علاوه بر این، با مراجعه موردی به سایر رمانس‎های عیاری؛ چون ابومسلم نامه، اسکندرنامه، امیرارسلان نامدار، سمک عیار، حسین‎کرد شبستری، حمزه نامه و داراب نامه طرسوسی به مقایسه و تحلیل نامهای اشخاص داستانی این آثار نیز پرداخته ایم.هدف این پژوهش، تحلیل و بررسی نام شخصیت های مختلف از منظرهایی؛ چون تیپ اجتماعی، معنا و مفهوم، ساختار، آوا، مکان زندگی و جنسیت است. با این تقسیم بندی نام شخصیت ها بر مبنای تیپ اجتماعی افراد؛ حیوانات و موجودات وهمی و نامهای معنادار و بی معنا و نامهای ساده، مشتق و ترکیبی و نامهای یک هجایی، دو هجایی، سه هجایی، چهار هجایی و بیشتر و نام‎های پسوند دار مکانی و نامهای زن و مرد تفکیک و تحلیل شده است. نتایج بیانگر آن است که شاهان۱۷%، صاحب منصبان، جنگجویان، غلامان۹۸%، اربابان معرفت۱%، فرهیختگان۲%، اشرافیان۱%، عیاران۷%، جادوگران۱%، پهلوانان۶%، فرومایگان۴%، زنان۱۰%، پیشه وران و صاحبان مشاغل۳%، کودکان۱%، موجودات وهمی۵% از شخصیت های داستان را به خود اختصاص داده اند. تعداد اسامی بی معنا با ۵۳% اسم، تعداد بیشتری از اسامی و اسامی معنادار با  ۴۷% کمترین میزان است. از نظر ساختار نیز نامهای ساده با ۶۷% اسم بیشتر از اسامی مشتق با ۱۳% و اسامی ترکیبی با ۲۰% است. از منظر آوایی نیز نامهای سه هجایی با ۷۲% بیشترین سهم را در بر دارد. از منظر مکان زندگی حدود ۹% اسامی با توجه به پسوند اسمی که دارند به مکان زندگی شخصیت ها اشاره دارند و حدود ۹۱% بدون پسوند مکانی هستند. در کل از میان شخصیت های این داستان ۱۰% را زنان و ۹۰% را مردان در بر گرفته اند.

فیروزشاه‎نامه بیغمی, نام شناسی داستان, قصه های عامیانه فارسی