مینا آینده - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان
علی تسلیمی - عضو هیات علمی دانشگاه گیلان

بررسی­های روانکاوانه شاعران گذشته، در دوره­های اخیر می­تواند دستاوردهای تحلیلی فراوانی داشته باشد، روانکاوی کارن هورنای (۱۸۸۵-۱۹۵۲) یکی از آنهاست. وی نشان می­دهد که روان نژندی­ها و مسائل روحی چگونه در آدمی پدید می­آید و آدمی در برابر گریز از این تشویش­ها و روان نژندی­ها چه راه­هایی را بر می-گزیند. او سه شخصیت را تعریف می­کند که، شخصیت­های مهرطلب، برتری طلب و عزلت طلب نام دارند؛ هر شخصیتی برای رهایی از دلهره­ها به یکی از این سه ساز و کار دفاعی پناه می­برد و حتی گاهی از همه آنها تواما نیز استفاده می­کند. اما معمولا یکی از آنها را به عنوان شیوه مسلط بر می­گزیند. مکتب وقوع بر آن است تا وقایع میان عاشق و معشوق را برخلاف نظر گذشتگان به گونه­ای حقیقی و طبیعی بیان کند. هر یک از شخصیت­های مهر طلب، برتری طلب و عزلت طلب در نظریه هورنای را می­توان در شعر وقوعی دید. نتیجه آنکه شعرهای وقوعی ظرفیت این گونه بررسی­های روانشناختی را دارد و مهرطلبی  بر پایه نظریات در این شعرها عنصر غالب به شمار می­رود. حیدری تبریزی یکی از شاعران مکتب وقوع است. او از سخنوران سده دهم هجری قمری در تبریز و از شاگردان لسانی شیرازی است. این مقاله به بررسی غزلیات وقوعی بویژه اشعار حیدری تبریزی (ف ۱۰۰۰ ه.ق)، بر پایه نظریه کارن هورنای می پردازد.

حیدری تبریزی, مکتب وقوع, کارن هورنای, نقد روان شناسانه