فاطمه حسنلویی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
غلامعباس رضایی - دانشیار دانشگاه تهران

رزمندگان مخلص و دلاور اسلام در سال ۹۲ ه، وارد اندلس بخشی از اسپانیای امروزی شده و ضمن فتح آن کاخ بلند تمدن اسلامی را در آنجا پی ریزی کردند، ولی به سبب خودخواهی و جاه طلبی برخی از فرماندهان و فرمانروایان، مسلمانان شکست خورده و پس از هشت قرن حکومت بر آن دیار، از آنجا بیرون رانده شدند. بی گمان اگر رهبران و فرماندهان به مضمون آیه شریفه (و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم) «انفال۴۶/» وفادار مانده بودند اکنون ما شاهد اروپایی مسلمان بودیم، ولی افسوس که طالبان قدرت و ثروت برای رسیدن به مطامع زودگذر دنیوی در صفوف مسلمانان تفرقه انداختند. در پی آن حادثه غمبار شهرهای اندلس یکی پس از دیگری سقوط کرد و از دست مسلمانان خارج شد. در اثر آن شماری از شاعران مسلمان از سر درد و سوز و گداز، این حادثه تاسف بار را به رشته نظم کشیده و بر سقوط مسلمانان اشک ریختند. در میان آنان «ابوالبقاء رندی» ( ۶۴۸-۶۰۱ه) مرثیه زیبایی سروده است که نگارندگان در مقاله حاضر به شرح و تحلیل آن پرداخته اند.

اسلام, اندلس, ابوالبقاء رندی, رثاء