شادی حسنی - دانشجو دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه
منصور امیرزاده جیرکلی - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، واحد تربت حیدریه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت حیدریه ، ایران
جواد محمد علیزاده - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، واحد نوشهر ، دانشگاه آزاد اسلامی ، نوشهر ، ایران

تحقیق محلی با این عنوان که هر شاهد اطلاع خود را به دادرس می گوید و از مجموع گفته ها چنین استنباط می شود که تبانی بر دروغگویی نکرده اند ، تفسیر می گردد . اما اماره تحقیق محلی با این مضمون در فقه ، با عنوان استفاضه (وگاهی نیز مترادف آن شیاع) به کار برده می شود . لذا این ضرورت پیش می آید که به بیان رابطه بین اماره تحقیق محلی و استفاضه و همچنین ادله حجیت این دو در حقوق و فقه بپردازیم . حجیت اماره تحقیق محلی را با استفاده از اصل ۱۶۷ قانون اساسی و ماده ۱۲۵۸ و ۱۳۲۴ قانون مدنی در حقوق می توان اثبات نمود . در فقه نیز برای حجیت استفاضه مواردی همچون روایات ، سیره عقلا ، عسر ناشی از اقامه بینه و .... بیان گردیده است . در رابطه با اینکه بین تحقیق محلی و استفاضه چه تناسبی وجود دارد ؛ نظرات مختلفی همچون : استفاضه به عنوان دلیل مستقل ، استفاضه به عنوان موید شهادت و استفاضه به عنوان نتیجه تحقیق محلی ، بیان گردیده است ؛ اما محقق بیان می دارد که استفاضه در واقع همان مبنای فقهی تحقیق محلی می باشد چرا که در تمامی موارد همچون معنا و مفهوم ، محدوده ، ادله اثبات و... مشابه یکدیگر می باشند و این نشان دهنده این است که تحقیق محلی دارای مبانی فقهی محکم و مستدل می باشد .

اماره, تحقیق محلی, استفاضه, شیاع