احمد حیدری - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
رضا بهرام لو - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
محمدرضا بختیاری - بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

علیرغم تاثیر منفی شخم با گاوآهن برگرداندار بر ساختمان خاک و حاصلخیزی آن، اکثر کشاورزان اعتقاد دارند که قبل از کاشت سیب­زمینی می­بایست زمین با گاوآهن برگرداندار شخم زده شود. اما خاک­ورزی حفاظتی به­دلیل پتانسیل حفاظت از منابع خاک و آب و نیز کاهش هزینه­های تولید می­تواند یک سیستم جایگزین برای روش خاک­ورزی رایج در محصول سیب­زمینی باشد. بررسی­های متعددی از تاثیر روش­های مختلف خاک­ورزی در زراعت سیب­زمینی وجود دارد که به­طور عمده اثر این روش­های خاک­ورزی را بر عوامل مختلف مانند خواص فیزیکی خاک، هزینه­ها، عملکرد و ... بررسی کرده­اند. اکثر مطالعات انجام یافته فقط یک محدوده کوچک (آزمایشات مزرعه­ای در یک منطقه) را پوشش می­دهند.  به­منظور کسب چشم انداز بهتری از تاثیر روش­های خاک­ورزی بر عملکرد سیب­زمینی، بررسی­های موجود به­صورت نظام­مند مرور شده و یافته­های آن­ها با روش فراتحلیل مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. مقالات منتشر شده در مجلات علمی، گزارش نهایی پروژه­های پژوهشی و مقالات مرتبط ارائه شده در کنگره­ها و نیز پایان­نامه­های دانشجویی در فاصله زمانی ۱۳۴۴ تا ۱۴۰۰ با استفاده از کلید واژه­های استاندارد مرور شد. در نهایت پس از کنترل کیفی، ۲۵ مطالعه (۵ مطالعه داخلی و ۲۰ مطالعه خارجی) برای مقایسه روش­ کم­خاک­ورزی با خاک­ورزی رایج با استفاده از مدل تصادفی وارد فرایند فراتحلیل شدند. بر اساس نتایج، مقدار اندازه اثر (۰۷/۰SMD = )، بدست آمد که حاکی از اثر مثبت جزیی روش کم­خاک­ورزی بر عملکرد سیب­زمینی بود و در مقایسه با خاک­ورزی رایج در کل باعث افزایش ۱۳/۰ درصدی عملکرد شده است. پیشنهاد می­شود روش­ کم­خاک­ورزی (شخم با گاوآهن قلمی در فصل بهار قبل از کاشت سیب­زمینی+ دیسک) جایگزین روش رایج خاک­ورزی (شخم با گاوآهن برگرداندار+ دیسک+ ماله) شود.

خاک ورزی حفاظتی, سیب زمینی, کم خاک ورزی, مرور نظام مند