محمد قاسمی برومند - استاد گروه بینایی سنجی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
سعید رحمنی - مربی گروه بینایی سنجی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
محمدرضا نظری - گروه بینایی سنجی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
سیده فاطمه نوری رحیم آبادی - کمیته پژوهشی دانشجویی، دانشکده ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
مهدی معصومی - مرکز تحقیقات مهندسی و علوم پزشکی جانبازان، تهران، ایران

زمینه و هدف: یکی از آسیب­های جسمی دائمی که در بازماندگان جنگی به فراوانی یافت می­شود نابینایی است. در جانبازان یک چشم نابینا، نگهداری و مراقبت از سلامت چشم باقی­مانده برای جلوگیری از نابینایی کامل فرد بسیار حائز اهمیت است. این مطالعه با هدف بررسی بیماری­ها و اختلالات هر دو چشم بینا و نابینا، در جانبازان یک چشم نابینا صورت گرفت. روش ها: تعداد ۱۸۲۰ نفر از جانبازان یک چشم نابینا طی سال­های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۵ از ۱۹ استان کشور مورد معاینه قرار گرفتند. اطلاعات جمعیت شناختی آنان شامل سن، جنسیت، وضعیت تاهل، درصد جانبازی، مصدومیت همراه، سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال آنان جمع آوری شد. پس از معاینه چشم جانبازان، بیماری­های چشم بینا، چشم نابینا و اختلالات پلکی توسط پزشک متخصص چشم به ثبت رسید. همچنین، برنامه درمانی هر بیمار به وی ارائه شد. یافته ها: میانگین سن ۱۸۲۰ نفر از جانبازان یک چشم نابینا در مطالعه ۸/۷±۸/۴۵ سال بود. حدود دوسوم (۶/۷۳ %) آنان بجز نابینایی از یک چشم، مصدومیت­های دیگری داشتند. بیش از نیمی (۲/۵۴ %) از چشم­های نابینا دچار بیماری بودند. فراوان­ترین (۱۱ %) بیماری چشم نابینا فتیزیس بولبی (Phthisis bulbi) بود. در معاینه چشم بینا، ۴۰۵ (۲/۲۲ %) مورد بدون مشکل تشخیص داده شدند و فراوانی بیماری­ها بدین شرح بود: عیوب انکساری ۶۲۰ (۱/۳۴ %)، پیرچشمی ۵۳۳ (۳/۲۹ %)، کاتاراکت ۶۲ (۴/۳ %)، گلوکوم ۳۲ (۷/۱ %) و سایر ۱۶۸ (۳/۹ %). بجز گلوکوم، تمامی بیماری­های چشم بینا با سن شرکت­کنندگان در ارتباط بودند (۰۵/۰>P). انتروپیون (۱/۱۳ %) و بسته نشدن کامل پلک (۸/۹ %) شایع­ترین اختلالات پلک بودند. اکثریت چشمان نابینا (۷/۹۳ %) و بینا (۳/۹۴ %) نیاز به پیگیری در یک سال آینده بعد از مطالعه داشتند. نتیجه گیری: فراوان ترین بیماری درچشم نابینا فتیزیس بولبی، فراوان ترین اختلالات در چشم بینا عیوب انکساری و فراوان­ترین اختلال پلکی در جانبازان تک چشم انتروپیون بود. با توجه به اهمیت حفظ بینایی چشم باقیمانده و فراوانی بیماری­ها در هر دو چشم جانبازان مورد مطالعه، معاینه دوره­ای این افراد ضروری است.

یک چشم نابینا, کاتاراکت, پیرچشمی, عیوب انکساری, جانباز