زهره پورصالح
مصطفی قانعی
مصطفی نادری
علی امینی هرندی

اهداف: عراق در سال­ های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ حملات شیمیایی متعددی روی افراد غیرنظامی مناطق شمال غربی ایران و عراق داشته است. هدف از این مطالعه، بررسی عوارض طولانی­ مدت ریوی در مصدومان شیمیایی غیرنظامی در منطقه کردستان عراق بود.    روش ­ها : این مطالعه مقطعی- توصیفی در سال ۱۳۸۷ روی مصدومان شیمیایی کرد عراقی که فراخوان عمومی شدند، انجام شد و ۴۷۹ فرد واجد شرایط به­ روش سرشماری انتخاب و وارد مطالعه شدند. سپس مراجعین مورد معاینه قرار گرفتند و اسپیرومتری و اسکن ریوی شدند. وجود تاول پوستی پس از حادثه ملاک تشخیصی تماس با گاز خردل درنظر گرفته شد. بر این اساس افراد مورد مطالعه به دو گروه مصدومان با علامت تاول و مصدومان بدون علامت تاول تقسیم شدند. نتایج به ­دست­ آمده به­ کمک نرم­ افزار SPSS ۱۶ با آزمون کولموگروف- اسمیرنف، آزمون­ های T مستقل، مجذور کای، دقیق فیشر و رگرسیون چندمتغیره در دو گروه مقایسه شدند.   یافته­ ها: از مجموع ۴۷۹ نفر، ۴۵.۷% مرد و ۵۴.۳% زن و متوسط سنی ۱۳.۷±۴۳.۱ بود. ۱۵.۲% بیماران اسپیرومتری غیرطبیعی و ۴۶.۶% آنها احتباس هوایی در اسکن ریوی داشتند که بین گروه­ های با تاول (۲۸۷ نفر) و بدون تاول تفاوت معنی ­دار وجود نداشت، هرچند گروه با تاول علایم تنفسی بدتر و عملکرد ریوی پایین­ تری به ­ویژه در بین ساکنین حلبچه داشتند. نتیجه­ گیری: مصدومین شیمیایی عراق دچار عوارض ریوی با درجه شدید هستند که می­ تواند به ­دلیل نبود آموزش­ های لازم پیشگیری برای کاهش تماس با عوامل شیمیایی و درمان­ های فوری پس از حادثه باشد.

کلیدواژه ها: سلاح های شیمیایی, عوارض طولانی مدت ریوی, کردستان عراق, گاز خردل, حلبچه, تست تنفسی ریه