رضا سعیدی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

شبیه سازی دقیق میزان جذب آب در دوره رشد گیاه، باعث مدیریت بهینه مصرف آب می شود. این پژوهش در سال ۱۴۰۰ با هدف شبیه سازی اثر تنش شوری بر میزان جذب آب گیاه ذرت رقم سینگل کراس ۷۰۴، در فضای لایسیمتری و در قزوین انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. اثر شوری خاک (فاکتور اصلی) شامل سطوح(S۱) ۵/۰، (S۲)۷/۱، (S۳)۵/۲، (S۴)۵/۳، (S۵)۵/۴، (S۶)۵/۵، (S۷)۵/۶ و (S۸)۵/۷ دسی زیمنس بر متر، در مراحل رشد (فاکتور فرعی) اولیه (P۱)، توسعه (P۲)، میانی (P۳) و پایانی (P۴) بررسی شد. برای شبیه سازی میزان کاهش جذب آب در شرایط کاربرد تنش شوری، از توابع ون گنوختن، ون گنوختن-هافمن، دیرکسن-آگوستیجن و ماس-هافمن استفاده شد. واسنجی مدل ها (توابع) با داده های واقعی در تیمارهای S۱، S۳، S۵ و S۷ و ارزیابی آن ها در تیمارهای S۲، S۴، S۶ و S۸ انجام شد. واسنجی مدل ها یک بار برای کل دوره رشد (با ضرایب ثابت) و بار دیگر با درنظر گرفتن حساسیت مراحل رشد گیاه (با ضرایب متغیر) انجام شد. در اثر افزایش شوری خاک، شیب کاهش جذب آب توسط گیاه در مراحل رشد P۱ تا P۴ و کل دوره رشد به ترتیب ۸۱/۶، ۴/۷، ۱۳/۹، ۲۵/۴ و ۹/۷ درصد برآورد شد. بیش ترین تا کم ترین حساسیت گیاه به تنش شوری، به ترتیب در مراحل رشد P۳، P۲، P۱ و P۴ مشاهده شد. نتایج نشان داد که واسنجی توابع برای کل دوره رشد گیاه، دقت کم تری برای تعیین میزان جذب آب در طول دوره رشد داشت. آماره های ارزیابی CRM، EF، R۲، RMSE و ME به ترتیب با مقادیر ۰۰۰۵/۰-، ۹۹۳/۰، ۹۹۵/۰، ۰۱۶/۰ و ۰۳۱/۰ نشان دادند که تابع خطی ماس-هافمن، مدل بهینه برای شبیه سازی میزان کاهش جذب آب بود. با درنظر گرفتن اثر حساسیت مراحل رشد گیاه در توابع کاهش جذب آب، می توان برآورد دقیق تری از میزان جذب آب و نیاز آبی واقعی گیاه داشت، که نتیجه آن افزایش بهره وری مصرف آب خواهد بود.

دوره رشد, ضریب تنش, مدل سازی