شهاب تریوه - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
نژاد حسن زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

امروزه یکی از اصول پذیرفته شده در حقوق قراردادهای بین المللی تجاری، فوریت در اعمال حق فسخ نسبت به قرارداداست، به نحوی که با عدم اعمال فوری فسخ، این حق ساقط می شود. این اصول موید به لزوم سرعت، امنیت و استحکاممعاملات در حوزه تجارت بین الملل و قراردادهای مرتبط بوده، مورد قبول مقررات و اسناد بین المللی که میتوان از آنبه عنوان مظهر بنای عقلا در عصر حاضر یاد کرد می باشد. هر چند این امر در عصر حاضر امروز که غالب قراردادها بهعنوان پدیده های حقوقی مستمر و متمادی مطرح هستند اهمیتی بیش از گذشته دارد، اما مطالعه در تاریخ حقوقینشان می دهد که بحث مزبور منحصر در دوران کنونی نیست و در پیشینه ی فقه امامیه که منبع و منشا زایش حقوقمدنی ایران است مسبوق به سابقه بوده و در گذشته نیز در مباحث مربوط به خیارات که جایگاه فقهی طرح مباحثفسخ قرارداد است محل بحث و فحص فراوان و تضارب آرای فقها و حقوقدانان بوده است. بررسی تحلیلی و تطبیقیمنابع فقهی و حقوقی نشان می دهد که هر چند نظر مشهور فقیهان امامی آن است که در خیارات، اصل بر بقای خیارپس از ایجاد آن است و مادامی که ذوالخیار اقدام به اعمال حق و فسخ قرارداد ننماید، حق مزبور پابرجاست و ساقطنمیشود، اما آرای فقهای بزرگی همچون شیخ انصاری در جهت تایید نظری است که قایل به فوریت فسخ به خیار می-باشد. استدلالات شیخ انصاری و دلایل لزوم فوریت در اعمال حق فسخ می تواند راهگشا بوده و به گشودن این گرهحقوقی و حذف کلیشه ی موجود بیانجامد.

خیار، فور و تراخی، اسقاط حق، قرارداد، تجارت بین الملل