محمدحسن ساری زهان - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
حسین نوفرستی - استادیار گروه معدن، دانشکده مهندسی، دانشگاه بیرجند
حسن بصیرانی مقدم - کارشناس گروه عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه بیرجند

بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده منابع آب در کشور ما می باشد. برای افزایش بازده آبیاری و استفاده بهینه از منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک استفاده از مواد سوپر جاذب با قابلیت جذب آب بسیار بالا مدنظر می باشد. پژوهش حاضر مطالعه تاثیر دیاتومیت بر افزایش ظرفیت جذب و نگهداری آب در خاک می باشد. بدین منظور، ابتدا نمونه خاک شنی از روستای بیدخت تهیه شد. مقادیر مختلفی (۰-۱۰-۲۰-۴۰ و ۸۰ گرم) از دیاتومیت خرد با اندازه ذرات متفاوت (۰-۲، ۷۵/۴ – ۳۶/۲، ۵/۱۲ – ۷۵/۴ و ۵/۱۲ تا ۱۹ میلی متر) به گلدان های یک کیلوگرمی از خاک افزوده شد. پس از گذشت ۴ ماه، تاثیر افزودن دیاتومیت خام و کلسینه بر ظرفیت جذب آب خاک و ظرفیت نگهداری آب اندازه گیری گردید. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، مشخص شد که استفاده از دیاتومیت کلسینه، در حدود ۲۰ % بیشتر از دیاتومیت خام ظرفیت جذب آب خاک را افزایش داد. همچنین مشخص شد که با افزودن ذرات دیاتومیت درشت تر از ۷۵/۴ میلی-متر، ظرفیت جذب آب خاک بنحو محسوسی افزایش می یابد. در رابطه با ظرفیت نگهداری آب نیز، نتایج نشان داد که تقریبا به ازای افزودن هر g/kg ۱۰ دیاتومیت به خاک مورد بررسی، ۶/۰ درصد به میزان رطوبت ۴۸ ساعته خاک اضافه می گردد. استفاده از دیاتومیت کلسینه تاثیری بر ظرفیت نگهداشت آب نشان نداد ولی استفاده از ذرات درشت تر دیاتومیت خام سبب افزایش ظرفیت نگهدشت آب در خاک گردید. در مجموع نتایج تحقیق حاضر نشان داد که برای بالا بردن ظرفیت جذب و نگهداشت آب خاک های کشاورزی استفاده از ذرات دیاتومیت خام با اندازه ۷۵/۴-۱۹ میلی متر بیش ترین تاثیر را دارد.

دیاتومیت، ظرفیت جذب آب، ظرفیت نگهداری آب