مهرنوش دهقانیان - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
سیدحسن طباطبائی - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
حسین شیرانی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران.

یکی از روش ها برای افزایش عملکرد و بهره وری محصولات کشاورزی و بهبود ویژگی های شیمیایی و فیزیکی خاک استفاده از کود حیوانی و مواد آلی است ولی کود حیوانی دارای آلاینده هایی است که سبب آلودگی محیط زیست می شود، از جمله این آلاینده ها ریزجانداران بیماری زا به ویژه باکتری ایکولای می باشد که تحقیقات اخیر نشان داده که بشدت تحت تاثیر اندازه ذرات کود هستند. به همین دلیل نیاز است اثر دانه بندی کود گاوی بر خواص فیزیکی از جمله هدایت هیدرولیکی و آبگریزی کود بررسی شود تا پایه و اساسی برای سایر پژوهش های مرتبط با آلودگی میکروبی منابع آب و خاک قرار گیرد. لذا هدف از این پژوهش بررسی اثر اندازه کودگاوی بر هدایت هیدرولیکیاشباع و آبگریزی آنها می باشد. برای این منظور چهار تیمار دانه بندی (۲-۱D۱:، ۱- ۵/۰D۲:، ۵/۰- ۲۵/۰D۳: و کوچکتر از ۲۵/۰> میلیمتر D۴:) تهیه شد. سپس هدایت هیدرولیکی اشباع با روش بار ثابت و آزمایش آبگریزی با روش زمان نفوذ قطره آب، در سه تکرار انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که با کاهش اندازه ذرات کود گاوی هدایت هیدرولیکی اشباع به صورت معنی داری کاهش می یابد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار هدایت هیدرولیکی اشباع مربوط به تیمار D۴ (بزرگترین دانه بندی) با هدایت هیدرولیکی ۶/۱ سانتیمتر بر دقیقه و D۱ (کوچکترین دانه بندی) با هدایت هیدرولیکی ۰۶۳/۰ سانتیمتر بر دقیقه بود. علت این امر، کاهش اندازه منافذ در دانه بندی های کوچک می باشد. همچنین کاهش اندازه ذرات موجب افزایش آبگریزی کود گاوی می شود. به ترتیب بیشترین و کمترین درجه آبگریزی مربوط به تیمار D۱ (کوچکترین دانه بندی) و تیمار D۴ (بزرگترین دانه بندی) می باشد. علت کاهش آبگریزی با کاهش اندازه ذرات کود گاوی، وجود ذرات میکروبی غنی از اسیدهای چرب در تیمارهای دانه بندی کوچکتر می باشد. به نظر می رسد که استفاده از کود گاوی درشت دانه در کشاورزی به دلیل هدایت هیدرولیکی بالاتر و عدم آبگریزی گزینه مناسب تری نسبت به کود گاوی ریزدانه باشد.

آبگریزی، دانه بندی کود گاوی، هدایت هیدرولیکی، اندازه ذرات کود گاوی