محسن آربزی - دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی - دانشگاه شیراز
مسعود فضیلت پور - گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

پژوهش حاضر که با هدف بررسی و تشریح تلاش­های صورت گرفته در زمینه مفهوم­سازی منش اخلاقی انجام شد، مروری نظام دار است که با استفاده از روش مرور کتابخانه ای انجام شد. برای انجام پژوهش، کلیدواژه­های فارسی و انگلیسی منش اخلاقی، اخلاق و فضیلت­های منش در پایگاه­های شناخته شده در بازه زمانی سال های ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۳ جستجو و ۳۸ مقاله استخراج شد. بر اساس معیارهای میزان ارتباط با موضوع پژوهش و اعتبار نویسندگان و مجلات منتشرکننده، ۳۲ مقاله انتخاب گردید. یافته ها نشان داد در سال های اخیر، روان شناسان اخلاق برای پیش بینی رفتار اخلاقی به بررسی آن دسته از صفات شخصیتی می پردازند که با رفتار اخلاقی مرتبط هستند. در پی جهت گیری اخیر، مدل های مختلفی با عناوین متفاوت اما با مضمون مشابه منش های اخلاقی پدید آمده است. از بین مدل های منش اخلاقی به نظر می رسد مدل سه مولفه­ای کوهن و همکاران (۲۰۱۴) که منش اخلاقی را در قالب ساختاری چندوجهی شامل مولفه های انگیزشی، توانایی و هویتی مفهوم سازی می کند، در تعیین و مفهوم سازی مولفه ها و مکانیسم های تشکیل دهنده منش اخلاقی از جامعیت بیشتری برخوردار است. یافته های این پژوهش می­تواند هم به لحاظ نظری و هم کاربردی موثر واقع گردد. از جنبه نظری، پیشایندهای شخصیتی رفتار اخلاقی و غیراخلاقی تفسیر شده است. همچنین از نظر کاربردی، این یافته­ها می­تواند در ارزیابی منش اخلاقی، یاری­بخش روان­شناسان علاقه­مند به این حیطه باشد. علاوه بر آن، یافته های پژوهش حاضر می تواند در تعیین ملاک های مناسب هنگام گزینش و جذب نیرو در سازمان ها موثر باشد.

اخلاق, منش اخلاقی, فضیلت های منش, پیشایندهای شخصیتی, روان شناسی اخلاق