الهام احمدی - بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مولود غلام زاده چیتگر - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

لیسک Deroceras agreste یکی از مهم­ترین آفات کاهو در شرایط گلخانه و مزرعه است. نوسانات جمعیت این آفت در شهرستان قائم­شهر (استان مازندران) با روش­های نمونه­برداری کادراندازی و تله­گذاری در سال­های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در چهار مزرعه کاهو بررسی شد. بررسی ها از شهریور یک سال (هم­زمان با شروع فعالیت روی علف های هرز) تا فروردین ماه سال بعد (انتهای فصل زراعی کاهو) نشان داد که بعد از تفریخ تخم ها در شهریور ماه، حضور و فعالیت لاروها مشاهده می شود که به تدریج بر جمعیت شان از شهریور تا آبان ماه افزوده و از آذر تا بهمن ماه کاسته می شود. جمعیت بالغ ها در شهریور ماه نسبت به لاروها کمتر بوده و به تدریج تا آبان ماه کمی افزایش می یابد. در آذرماه با کاهش جمعیت لاروها و تبدیل به مرحله بلوغ، تعداد بالغ ها از لاروها پیشی می گیرد. سپس، تا بهمن ماه کاهش جمعیت مشاهده می شود. در ابتدای زمان نمونه برداری در شهریور ماه و نیز ماه های مهر و آبان از فصل پاییز، جمعیت نسبت به سایر ماه های نمونه برداری بیش­تر بود و اوج جمعیت لیسک­ها در آبان ماه با میانگین ۷/۴ ±۸۵ و ۸/۲±۴۸ به ترتیب برای لارو و بالغ در سال اول و ۰/۴ ±۸۳ و ۸/۲±۴۸ به ترتیب برای لارو و بالغ در سال دوم آزمایش، مشاهده شد. همچنین، همبستگی مثبت و معنی دار بین عوامل محیطی دما و رطوبت با تغییرات جمعیت لیسک ها وجود داشت. تخم­ریزی به طور میانگین ۸/۲۸ روز پس از جفت­گیری، متوسط تعداد تخم­ها در هر دسته ۱۴/۳۰ عدد و درصد تخم­های تفریخ شده ۲/۹۰ درصد بود. نتایج حاصل از این تحقیق به عنوان یکی از اولین بررسی­ها در مورد تراکم و نوسانات جمعیت لیسک D. agreste می­تواند در برنامه­ریزی­های مدیریت کنترل این آفت مفید واقع شود.

لیسک Deroceras agreste, کاهو, نوسانات جمعیت, نمونه برداری, عوامل محیطی