محمدرضا عباسی مژدهی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان، بخش گیاه پزشکی، رشت، ایران
علی حسینی قرالری - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
علی اکبر کیهانیان - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
نازنین کوپی - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مگس میوه زیتون، (Rossi) Bactrocera oleae، از آفات کلیدی زیتون در مناطق زیتون­ کاری جهان و ایران است. این آفت تک ­میزبانه و مونوفاژ بوده که در سال ۱۳۸۳ به مناطق زیتون­ کاری شمال کشور وارد شده و خسارت وارد می­ کند. فعالیت آفت باعث کاهش کمی و کیفی محصول می ­شود. استفاده از ارقام مقاوم و شناسایی سازوکار­های مقاومت در درختان مقاوم نسبت به این آفت می ­تواند در کنترل بهتر این مشکل موثر باشد. از آنجا که سال­های متمادی است باغ­داران سنتی زیتون عملیات خاص زراعی و یا سم­پاشی برای کنترل آفت انجام نمی ­دهند، لذا در اختیار قرار دادن اطلاعات مربوط به مزایای ارقام مقاوم یا متحمل به مگس میوه زیتون، می­ تواند به عنوان یکی از روش­ های کنترلی از سوی باغداران، مد نظر قرار گیرد. در تحقیق حاضر ۱۰ رقم امید بخش زیتون (‘Arbequina’، ‘Manzanilla’، ‘Leccino’، ‘Zard’، ‘Konservalia’، ‘Kalamata’، ‘Mari’، ‘Amigdalifolia’، ‘Roghani’ و ‘Fishomi’) در ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار استان گیلان از نظر تفاوت در میزان خسارت و ویژگی­ های مورفولوژیکی میوه زیتون و همچنین ترکیبات شیمیایی موجود مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به­ دست آمده ارقام‘Arbequina’  و ‘Kalamata’، به عنوان ارقام دارای خسارت نسبی کم مگس زیتون (میانگین درصد سالیانه خسارت ۸ الی ۱۱ درصد)، می­ تواند در برنامه­ های توسعه ارقام زیتون مورد استفاده قرار گیرد. بین ویژگی های مرفولوژیکی و همچنین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن زیتون با خسارت مگس زیتون همبستگی مشاهده نشد. در ضمن، ترکیب Oleuropein می ­تواند به عنوان یکی از ترکیباتی که به احتمال زیاد در ایجاد مقاومت به مگس میوه زیتون نقش داشته باشد، در نظر گرفته شود.

زیتون, مقاومت, ارقام, مواد شیمیایی گیاهی, ترجیح میزبانی