مجید محمودی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
حسین پژمان - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

پایش آفات از اجزای کلیدی مدیریت تلفیقی آفت در اکوسیستم های کشاورزی است به طوری که قبل از هر تصمیم گیری در مورد کاربرد روش های مدیریتی آفات، باید اطلاعات مناسبی از تراکم آفت در دسترس باشد. در این مطالعه، کارایی دو روش کارت های چسبنده زرد رنگ و دستگاه دی وک جهت نمونه برداری مگس فری (Oscinella frit L.)، مگس زرد ساقه گندم (Chlorops pumilionis Bjerk.)، زنبور ساقه خوار گندم (Cephus pygmaeus L.) و زنجرک ساموتیتیکس (Psammotettix alienus Dahlb.) بررسی شدند. این مطالعه در شهرستان زرقان استان فارس طی سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ انجام شد. جهت تعیین پراکنش فضایی آفات از قانون نمایی تیلور استفاده شد. به منظور تعیین اندازه نمونه مطلوب از طرح نمونه برداری دنباله ایی با دقت ثابت ۲/۰ و با روش گرین استفاده شد. در روش نمونه برداری با کارت زرد چسبنده پراکنش فضایی زنبور ساقه خوار گندم از نوع تجمعی بود و زنجرک ساموتیتیکس، مگس زرد ساقه گندم و مگس فری دارای الگوی پراکنش تصادفی بودند. در روش نمونه برداری با دی وک پراکنش فضایی هر چهار آفت از نوع تصادفی بود. نتایج نشان داد تعداد واحد نمونه برداری مورد نیاز با افزایش میانگین تراکم جمعیت آفت کاهش یافت. هرگاه میانگین تراکم جمعیت مگس زرد ساقه گندم، مگس فری، زنبور ساقه خوار گندم و زنجرک ساموتیتیکس در هر کارت زرد یک عدد باشد، تعداد نمونه مورد نیاز با سطح دقت ۲/۰ به ترتیب۲۱، ۲۷، ۴۲ و ۴۸ است و هرگاه میانگین تراکم این چهار آفت در هر واحد نمونه برداری دستگاه دی وک یک عدد باشد، تعداد نمونه مورد نیاز به ترتیب ۱۹، ۱۳، ۳۳ و ۳۹ است. نتایج نشان داد که می توان از کارت های زرد چسبنده هم بر اساس شاخص تغییر نسبی (RV) و هم بر اساس دقت خالص نسبی (RNP) به عنوان یک ابزار مورد اعتماد و با کارایی مناسب در برنامه های نمونه برداری این چهار آفت گندم استفاده نمود. نتایج این مطالعه می تواند در برنامه های مدیریت تلفیقی مگس زرد ساقه گندم، مگس فری، زنبور ساقه خوار گندم و زنجرک ساموتیتیکس در مزارع گندم مفید واقع شود.

نمونه برداری, دقت, کارایی, اندازه نمونه