منور صفائی نیا - گروه گیاه پزشکی، دانشکده ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج
امین صدراتیان جهرمی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج
مجتبی قانع جهرمی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج
مصطفی حقانی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج

در پژوهش حاضر، باتوجه به تاثیر کیفیت گیاه میزبان بر ویژگی­ های زیستی دشمنان طبیعی (تاثیر رو به بالا)، میزان سازگاری زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae Bezdenko با ارقام حساس ("Infinity") و مقاوم ("Goldy") گوجه فرنگی نسبت به شب پره ی مینوز گوجه فرنگی، (Tuta absoluta (Meyrick، در شرایط آزمایشگاهی با دمای ۱ ± ۲۵ درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی ۵ ± ۶۵ درصد و دوره ی نوری ۱۶ ساعت روشنایی مورد مطالعه قرار گرفت. در تجزیه­ ی داده ­ها، از نظریه ­ی جدول زندگی دو جنسی ویژه ی سن- مرحله ی زیستی استفاده شد. طول مراحل رشد و نمو نابالغ زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم "Infinity" ۰۶/۰ ± ۸۰/۱۲ (روز) بود که تفاوت معنی داری با مقدار محاسبه شده ­ی این دوره­ ی زیستی روی رقم "Goldy" داشت (۰۷/۰ ± ۳۱/۱۲ روز). میانگین تعداد تخم­ های پارازیت شده ­ی شب ­پر ه­ی مینوز گوجه­فرنگی توسط این زنبور پارازیتوئید روی ارقام "Infinity" و "Goldy" به­ ترتیب برابر با ۶۷/۲ ± ۲۸/۳۶ و ۶۵/۲ ± ۳۰/۳۹ (تخم/ماده) بود که اختلاف معنی­ داری با یکدیگر نداشتند. مرگ و میر مراحل نابالغ این پارازیتوئید روی ارقام "Infinity" و "Goldy" نیز به­ ترتیب برابر با ۹۵/۳ ± ۹۷/۶۵ و ۰۵/۴ ± ۶۴ (درصد) بود که از نظر آماری اختلاف معنی­ داری بین آن­ ها مشاهده نشد. مقادیر محاسبه شده­ ی نرخ خالص تولید مثل (R۰)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم "Infinity" به ­ترتیب برابر با ۳۳/۱ ± ۳۱/۷ (نتاج/فرد)، ۰۱۳/۰ ± ۱۳۹/۰ (بر روز) و ۰۱۵/۰ ± ۱۵۰/۱ (بر روز) بود که اختلاف معنی داری با مقادیر محاسبه شده­ ی این پارامترها روی رقم "Goldy" نداشت (به­ترتیب ۴۷/۱ ± ۳۶/۸ [نتاج/فرد]، ۰۱۳/۰ ± ۱۵۴/۰ [بر روز] و ۰۱۵/۰ ± ۱۶۷/۱ [بر روز]). متوسط مدت زمان یک نسل (T) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی ارقام "Infinity" و "Goldy" نیز به­ ترتیب برابر با ۰۸/۰ ± ۲۶/۱۴ و ۰۹/۰ ± ۷۶/۱۳ روز بود که از نظر آماری اختلاف معنی­ داری با یکدیگر داشتند. از نتایج پژوهش حاضر می توان این­گونه استنباط نمود که وجود عامل مقاومت احتمالی در رقم گوجه فرنگی "Goldy" با عامل کنترل بیولوژیک T. brassicae سازگار بوده و احتمالا می توان این دو عامل را هم­زمان علیه شب پره ی مینوز گوجه فرنگی به­ کار برد.

اثرات رو به بالا, پارازیتوئید تخم, مدیریت تلفیقی, مهار زیستی, نرخ ذاتی افزایش جمعیت