مرتضی شعبانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اسدالله دیوسالار - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور استان مازندران
سید صادق حمیدی - کارشناس کامپیوتر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی سازی

در یک سرزمین، نحوه ساماندهی و سیمای محیط های طبیعی و انسان ساخت، باید آینه تمام نمای چگونگی روند توسعه ملی در آن سرزمین باشد. امروزه، در پی بروز بحران های زیست محیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه پایدار، لازم می اید برنامه ها بر اساس شناخت و ارزیابی توان محیطی صورت گیرد تا هم بهره برداری در خور و مستمر از محیط صورت گیرد و هم ارزش های طبیعی محیط حفظ شد. از اینرو پیش از تدوین راهکارهای توسعه و اجرای آن، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توان های محیطی آن و سپس تعیین توان اکولوژی سرزمین به برنامه ریز این امکان را می دهد تا بر اساس توان های منطقه، جهت و راهکارهای توسعه منطقه را مشخص نموده و برنامه ای متناسب با شرایط منطقه ارائه دهد. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی، توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده های انسان داراست، ارزیابی توان اکولوژیکی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران های موجود، بستر مناسبی برای برنامه ریزی زیست محیطی فراهم می آورد. وجود منابع طبیعی منحصر به فرد در استان مازندران شرایط بسیار مناسبی ار برای توسعه صنعت توریسم در این استان مهیا کرده است. یکی از پتانسیل های طبیعت گردی استان مازندان که ضرورت ارزیابی قابلیت تفرجی و برنامه ریز اصولی آن توسط مسئولین امر احساس می شود، منطقه گردشگری سد شهید رجایی ساری می باشد. لذا این پژوهش بر آن است تا با شناسایی معیارهای مؤثر، به ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه جهت کاربری اکوتوریسم بپردازد. در این راستا پس از شناسایی معیارها (از قبیل عوامل فیزیوگرافی، شرایط زمین شناسی، خاک شناسی، راه های دسترسی، کاربری اراضی، شبکه هیدروگرافی، اقلیم منطقه و ...) اقدام به تهیه پایگاه داده های مکانی انها در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) شد. در ادامه، پس از استاندارد سازی این معیاره به روش منطق فازی در محیط نرم افزار Arc GIS ، با استفاده از نظر سنجی پرسشنامه ای از 32 کارشناس و به کمک روش آنتروپی شانون به هر یک از معیاره وزن خاصی اختصاص داده شد. سپس با تلفیق و رویهم گذاری این معیارها، بر اساس منطق فازی، نقشه نهایی که بیانگر مناطق تفرجگاهی است، حاصل شد. منطقه مورد مطالعه در نقشه تولید شده به سه طبقه بسیار مناسب، مناسب و نامناسب به منظور برنامه ریزی جهت انواع فعالیت های تفرجی تقسیم شده که در نهایت 5045/25 هکتار از آن به عنوان مکان های بسیار مناسب شناسایی شده است.

اکوتوریسم، منطق فازی، آنتروپی شانون، سیستم اطلاعات جغرافیایی