بهمن ظریف نیا
جهانگیر خواجه علی
افسانه مظاهری
محمدرضا سبزعلیان

پروانه­ های زنبور مانند از خانواده  Sesiidae یکی از مخرب ­ترین آفات چوبخوار درختان مثمر و غیر مثمر در کشور­های مختلف دنیا محسوب می­ شوند. با توجه به بروز خسارت شدید پروانه­ های زنبور مانند در فضای سبز شهر اصفهان، گونه­ های خسارت­زا مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد و شدت آلودگی گونه­ های مختلف درختی به این آفات با بازدید ۴۷۶۸ اصله درخت در ۱۴ منطقه شهرداری، دانشگاه صنعتی اصفهان و پارک جنگلی ناژوان تعیین شد. شناسایی گونه­ ها، با استخراج DNA از مرحله لاروی و حشره کامل سپس واکنش زنجیره­ای پلی­مراز و توالی­ یابی ناحیه سیتوکروم اکسیداز یک (COI) انجام گرفت. نتایج توالی­ یابی مشخص کرد که گونه، (Gorbunov) Synanthedon caucasica روی چنار، نارون وسک و نارون چتری و گونه Sesia pimplaeformis (Oberthür) (=Eusphecia pimplaeformis) روی بید و صنوبر خسارت ­زا می ­باشند. درصد آلودگی میزبان­ ها با محاسبه نسبت درختان آلوده به کل درختان و شدت آلودگی با محاسبه مجموع تعداد آلودگی فعال لاروی، آلودگی قدیمی (قبلی) و پوسته شفیرگی روی تنه به ازای هر ۱۰ سانتی­متر از قطر تنه درخت تعیین گردید. این بررسی با ۱۰ تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی و آزمایش تجزیه مرکب اجرا شد، به­طوری که منطقه به عنوان عامل اصلی و میزبان به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. با محاسبه رگرسیون خطی بین قطر درخت و شدت آلودگی، تاثیر قطر درخت بر شدت آلودگی نیز بررسی شد. از نظر درصد آلودگی نتایج نشان داد که %۸/۵۳ درختان چنار، %۴/۶۴ درختان نارون چتری، %۶/۶۵ درختان نارون وسک، %۲/۴۵ درختان سپیدار و %۶/۵۲ درختان بید و در مجموع از کل درختان میزبان، %۲/۵۳ درختان آلوده به این آفات بودند. از نظر شدت آلودگی درختان نارون چتری با میانگین شدت آلودگی ۲/۴ بیشترین شدت آلودگی را به خود اختصاص داده و نارون وسک، چنار، بید و سپیدار به ترتیب در درجات بعدی قرار داشتند. در این مطالعه هیچ گونه علائم آلودگی گونه ­های پروانه زنبور مانند روی درختان توت، اقاقیا و زبان گنجشک مشاهده نشد. همبستگی بین قطر تنه و میزان آلودگی درختان مثبت ولی این همبستگی تنها در درختان نارون چتری و بید در سطح % ۵ معنی­ دار بود.

Sesiidae, سیتوکروم اکسیداز یک, درصد و شدت آلودگی, آفات گیاهان زینتی