الهام کلاته آقا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر تهران شرق

منبت کاری هنری مشتمل بر حکاکی و کنده کاری روی چوب، نماد احساس، ادراک، اندیشه و خلاقیت هنرمند است. در طی حیات خویش با گذر از هر دوره ی تاریخی خصوصیات بصری و فنی ویژه ای به خود پذیرفته و توانسته بیانگر سبک آن دوره ی تاریخی باشد. منبت کاری صنایع دستی می باشد که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندان است و در نماهای معماری اسلامی از جمله در چوبی، منبر مسجد، قفسه های چوبی و غیره به زیبایی و ظرافت تمام بکارگرفته شده است. ظاهر این هنر زیبا نمودی از جوهری است که همان معنای آن می باشد. علاوه بر عملکرد و ظاهری خویش واجد ساحتی معنوی و روحانی می شود و از مفهومی الهی برخوردار می باشد. تفکر اسلامی وکل عالم ان رجوع به اسم (الله اکبر) دارد. جهان در تفکر اسلامی جلوه ای از نور الهی است. و در میان موجودات ، انسان مظهر اسماء و صفات برگزیده عالم است. هنرمند در چنین تفکری در مقام انسانی است که به صورت حقیقت اشیاء در وراد ظاهر می پردازد. او صنعتگری است هم عابد و هم زاهد، وجودی که با هنر او به ظهور می رسد. بنابراین اثر او دارای ویژگی هایی هست که او را از تعلقات دنیایی ازاد کرده و وسیله عروجش را فراهم میکند هنرمند مسلمان از کثرت می گذرد تا به وحدت نائل اید و برای ابراز عشق به افریدگار همواره خود را در طرح ها و الگوها و رنگ هایی که مظهر خلقت بوده اند، مستغرق نموده و سعی کرده مفاهیم پنهان در این پدیده ها را جلوه گر سازد . او همواره در تلاش بوده با تجریدی ترین فرم ها مفاهیمی را که در ماوراء افریده های خداوند است بیان کند و از دایره وسیع که ساده ترین اشکال هندسی هستند به عنوان ابزاری برای خلق نمادی از دو عالم هستی و مجموعا کل ان استفاده کند. اکثر نقش های اسلامی اعم از اسلیمی،معقلی و معرق تا بی نهایت قابل تکثیر است و طراح برای انها حد و مرزی تعیین نمیکند . خداوند متعال نامحدود است و اوست که امکان تفسیر و تاویل متعدد را در مخاطب میسر می سازد. سوالات در این پژوهش عبارتند از «هنر منبت کاری چیست و بیانگر چه مفهومی می باشد» و همچنین «درواقع صورت و معنا در هنر منبت کاری دوران صفوی به چه صورتی تجلی یافته است؟» در بستر منبت کاری دوران صفوی و درخصوص صورت و معنای نهفته در این هنر و ارتباط آن با هنر مفهومی، مباحثی تشریع می گردد. روش تحقیق دراین مقاله توصیفی – تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است.

هنر منبت کاری، صورت، معنا، هنر مفهومی، دوران صوفی