مسعود قانعی فرد - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
علیرضا استعلاجی - استاد جغرافیای انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران.
مجید کریم پور ریحان - دانشیار جغرافیا، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

گسترش سریع شهری همواره به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های مکانی-فضایی در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران محسوب می شود و این مسئله آسیب هایی جدی بر فضای ملی، منطقه ای و شهری در کشور ایران به همراه داشته است. شهرستان اسلامشهر از جمله محدوده های اطراف کلانشهر تهران می باشد که در دهه های اخیر به دلیل ارزانی زمین و مسکن، وجود پتانسیل های بالقوه و موقعیت منطقه ای خویش، همواره مورد توجه مهاجران قرار گرفته است و امروزه پدیده ی خزش شهری در آن مشکلات متعددی را در جنبه های مختلف ایجاد کرده است. از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، کاربردی و اکتشافی به نقش پدیده ی خزش شهری در تحولات مکانی-فضایی سکونتگاه های حریم کلانشهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان اسلامشهر و حوزه ی نفوذ) پرداخته است. جامعه ی آماری تحقیق حاضر را کلیه ی صاحب نظران حوزه های خزش شهری تشکیل می دهند. حجم نمونه ی ۵۰ نفر تخمین زده شده و در راستای تحلیل یافته های تحقیق از نرم افزارهای SPSS-Excel و Lisrer به منظور کدگذاری و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه ها استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان می‎دهد عوامل محیطی-کالبدی، اقتصادی-اجتماعی و مدیریتی از مهم ترین عوامل موثر بر خزش شهری شهرستان اسلامشهر بوده است. در عین حال خزش در تحولات مکانی شهرستان اسلامشهر تاثیرگذار نبوده اما بر جنبه های تحولات فضایی شهرستان اسلامشهر تاثیر گذار بوده است.

خزش شهری, تحولات مکانی, تحولات فضایی, کلانشهر تهران, شهرستان اسلامشهر