نرمینه معینیان - عضو هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد تبریز، گروه علوم اجتماعی. تبریز- ایران

از زمان های بسیار دور زبان ها به دنیا آمده اند، زیسته اند و از میان رفته اند. اما امروزه با سرعتی بی سابقه در حال نابودی اند. اکنون در جهان در هر سال ده زبان خاموش می شود و زبان شناسان پیش بینی می کنند اگر این روند ادامه یابد؛ نود درصد زبان ها تا سده ی آینده رو به خاموشی خواهند رفت. از آن­جایی که فرهنگ وابسته به زبان است، با زبان شکوفا می شود به حیات خود ادامه می دهد و منتقل می شود؛ با مرگ هر زبان فرهنگ وابسته به آن نیز در معرض نابودی قرار می گیرد. از سوی دیگر هر زبانی سازگاری های ضروری با شرایط ویژه ی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را برای گویشورانش فراهم کرده و امکان شناخت هستی از دریچه ای ویژه را برای آن­ها میسر می سازد. لذا مرگ زبان ها به مثابه نابودی همه ی این امکان های ضروری برای حیات اجتماعی و تداوم فرهنگ است. در این مقاله سعی شده به نابودی زبان ها به عنوان یک مسئله ی مهم فرهنگی و دلایل آن پرداخته شود. جهت بررسی از روش اسنادی و کتابخانه ای (با مراجعه به افکار و نظریه های زبان شناسان و پژوهشگران حوزه ی مردم شناسی و جامعه شناسی زبان) استفاده گردیده و به ویژه تحولات سده و دهه های اخیر (در زمینه مرگ زبان ها) در تمام جوامعی که با این مسئله رو به روی­اند مد نظر قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که در نابودی زبان ها عوامل عدیده ای دخیلند که دارای ابعاد روان شناختی، جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده و از جنبه های خرد مانند میزان علاقه ی فردی کاربران به حفظ زبان مادری گرفته تا جنبه های کلان مانند کاهش جمعیت گویشوران، عوامل طبیعی، استعمار، جهانی شدن، نقش دولت های ملی و ... را شامل می باشد. بنابراین حل این مسئله تلاش ها و دگرگونی هایی همه جانبه را در عرصه های خرد و کلان طلب می کند.

: نابودی زبان ها, قوم کشی, زبان کشی, جهانی شدن, انتخاب کاربران, استعمار