الهام صانعی - کارشناسی ارشد ارتباط تصویری دانشگاه تهران مرکز
حمید صنیعی پور - استادیار دانشگاه تهران
مریم لاری - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر

در عصر حاضر که هنرهای تصویری گسترش یافته است، کلام جای خویش را تا حد زیادی به هنر تصویری و گاهی عبارتی و یا کلمه ای در یک اثر هنری و ادبی که به منزله یک نماد و نشانه محسوب می شود داده است و هنرمند به ویژه شاعر و تصویرگر و البته طراح گرافیک، هدف و مسیر صحیحی از به کار بردن آن دارد، بنابراین برای فهم و تحلیل هدف هنرمند، می بایست منطق و زبانی تصویری آن را شناخت، در هنری که با معانی معنوی سروکار دارد نماد شناسی و نشانه شناسی اهمیت بیشتری پیدا می کند که این را می توان در شعر مولانا یافت. "انتخاب سماع در این پژوهش ازآنجا اهمیت دارد که نخست با حرکات، لباس های خاص خود اجرا می شود که هر یک به لحاظ نشانه شناختی مفهوم ویژه خود را دارند. پایکوبی و دست افشانی و حرکات هماهنگ باعث می شود درنهایت وجود رقصنده، با خالق هستی و تمام نظام هستی یکی شود، که همان نماد وحدت و یگانگی را به تصویر می کشد. هدف پژوهش درباره سماع، شناخت نماد و رابطه عناصر بصری که بین فرم و فضا و حروف دارد را در گرافیک محیطی به وجود می آورد. در این پژوهش علاوه بر بررسی اشعار مولوی، حرکات سماع با ترکیبی از حروف نگاری و گرافیک محیطی را نیز به تصویر کشیده است. برای رسیدن به اهداف، مطالعه؛ با اتکا بر منابع کتابخانه ای انجام گرفته است که در ضمن پژوهش، آثار تصویری اعم از هنرهای تجسمی و معماری مورد مطالعه قرار گرفته اند. ماهیت تحقیق نیز توصیفی – تحلیلی و البته کاربردی می باشد و هدف از انجام چنین تحقیقی در مرتبه نخست علاقه نگارنده به مولانا و سماع و سپس کشف ارتباط عناصر بصری تشکیل دهنده آن با گرافیک محیطی بوده است. نتیجه ی حاصله مجموعه ای به دست آمده از مراحل سماع دراویش و سپس رویکرد نشانه شناسی و گرافیک محیطی و خلق آثار تصویری و شناخت آن به جامعه امروزی بوده است.

گرافیک، گرافیک محیطی، مولانا، سماع، خوشنویسی