رسول کرد نوقابی - دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
شهریار مرادی - دکترای روان شناسی تربیتی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
آرزو دلفان بیرانوند - کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

مقدمه: این پژوهش باهدف بررسی مقایسه اثربخشی مهارت های اجتماعی و شناختی- عاطفی بر کاهش گرایش به رفتارهای خشونت آمیز دانش آموزان مقطع متوسطه صورت گرفته است.روش­کار: جامعه­ی آماری این کارآزمایی بالینی شامل  دانش­آموزان پسر دوره­ی متوسطه­ی استان­های تهران و همدان در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ بود. برای انتخاب نمونه در مرحله­ی اول از روش نمونه­گیری خوشه­ای چند­مرحله­ای، و در مرحله­ی دوم، از روش جایگزینی تصادفی استفاده شد. ابتدا پرسش نامه خشونت بین فردی (CTS) بر روی دانش آموزان مدارس انتخاب شده اجرا شد. سپس تعداد ۱۲۰ نفر (هراستان ۶۰ نفر) که بالاتر از خط برش قرار داشتند، انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمون و شاهد قرار داده  شدند (۶ گروه ۲۰ نفری). برنامه ی آموزش مهارت های اجتماعی و شناختی- عاطفی در قالب یک دور ه ی ۱۰ جلسه ای اجرا شد. ابزارهای اندازه گیری شامل پرسشنامه خشونت بین فردی (CTS)، پرسش نامه مشخصات اجتماعی، جمعیت شناختی، پرسش نامه ی هوش بهر هیجانی  بار- ان، مقیاس کنترل عواطف (ECS)، و نسخه دوم مقیاس شیوه مقابله با تعارض «رحیم»  (ROCI- II) بودند. جهت  تحلیل داده­ها از آزمون تعقیبی LSD و آنکووا استفاده شد.یافته­ها: بین میزان اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی و شناختی- عاطفی بر کاهش گرایش به رفتارهای خشونت آمیز دانش­آموزان تفاوت وجود دارد (۸۲۴/۲M=، ۰۲۱/۰ = P).نتیجه­گیری: به نظر می­رسد آموزش مهارت های شناختی- عاطفی بیش از آموزش مهارت های اجتماعی بر کاهش گرایش به رفتارهای خشونت­آمیز موثر می­باشد.

خشونت, شناخت, عاطفه, مهارت های اجتماعی, نوجوانان