فاطمه مرادی - مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
شهناز مجرب - دانشکده علوم، دانشگاه شاهد
محمد رضا واعظ مهدوی - گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، گروه پژوهشی عدالت در سلامت و مرکز تحقیقات کارآزمایی بالینی طب سنتی ایرانی، دانشگاه شاهد
ابوالحسن احمدیانی - گروه فارماکولوژی، مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
مهرداد روغنی - مرکز تحقیقات نوروفیزیولوژی دانشگاه شاهد
علیرضا دلشاد - گروه بافت شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه شاهد
تقی الطریحی - گروه بافت شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

مقدمه و هدف: طبق مطالعات در جوامع انسانی و نیز مدل­های آزمایشگاهی، فقدان عدالت، بروز نابرابری­ها و بی­ثباتی اجتماعی، آثاری سوء در سلامت افراد و جوامع داشته­اند، اما به­خوبی نمی­دانیم که «آیا عدم ثبات اجتماعی، فقر غذایی و بی­عدالتی و نابرابری در دریافت غذا می­تواند تسریع­کننده مرگ نورون­ها و پیری زودرس هم باشد یا نه؟» در پاسخ به این پرسش با طراحی مدلی آزمایشگاهی آثار فقر غذایی و نابرابری در دریافت غذا همراه با عدم ثبات اجتماعی بر و تغییرهای هیستوپاتولوژیک و نیز روند پیشرفت کهولت سلولی در نرون­های هیپوکامپ خرگوش سفید نیوزلندی بررسی و ارزیابی­شد. مواد و روش کار: ۴۸ خرگوش نیوزلندی به­طور تصادفی به شش گروه تقسیم­شدند و شرایط متفاوت اجتماعی در گروه­ها در طی هشت هفته اعمال­شد. پس از طی دوران «تفاوت­های اجتماعی»، تجمع لیپوفوشین و آپوپتوز به­عنوان معیارهای مهم از کهولت سلولی توسط رنگ­آمیزی اختصاصی long Ziehl- Nelseen  و نیز روش TUNEL بررسی­شدند تا سرعت تجمع لیپوفوشین و آپوپتوز در سلول­های هرمی هیپوکامپ ارزیابی شود؛ سطح کورتیزول سرمی نیز اندازه­گیری­شد. نتایج: به­کارگیری هم­زمان شرایط فقر غذایی، نابرابری در دریافت غذا و عدم ثبات اجتماعی، ایجاد تغییرهایی آشکار را در تجمع لیپوفوشین در سلول­های هرمی در مقایسه با گروه کنترل سبب­شدp < ۰.۰۰۵) )؛ نتایج، همچنین نشانگر افزایشی معنی­دار در میزان سلول­های آپوپتوتیک نسبت­به سلول­های سالم در تمام گروه­های تحت استرس نسبت­به گروه کنترل بود (p < ۰.۰۵)..  نتیجه­گیری: یافته­های بالا نشان­می­دهند که فقر غذایی، بی­عدالتی در دریافت غذا و عدم ثبات اجتماعی به افزایش تجمع لیپوفوشین (به­عنوان شاخصی از بروز استرس اکسیداتیو و پیری زودرس) در سلول­های هرمی هیپوکامپ منجر­شده، از این طریق، احتمال مرگ آپوپتوتیک آنها را افزایش­می­دهد.

عدالت, نابرابری اجتماعی, محرومیت غذایی, عدم ثبات اجتماعی, لیپوفوشین, هیپوکامپ, آپوپتوز