محمد رضا حمیدی زاده - استاد گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
بهتاش جمالیه بسطامی - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی گرایش بازاریابی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

هدف از پژوهش حاضر، بخش بندی پویای بازار بین المللی فراورده های نفتی ایران بر اساس رویکرد اقتصاد سنجی داده های پانلی و روش ترکیبی جدیدی مبتنی بر الگوریتم های داده کاوی است. بدین منظور، در مرحله اول داده های ۳۵ کشور واردکننده بنزین در منطقه‎های خاورمیانه، آسیا و اقیانوسیه بین سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۲ تجزیه و تحلیل شدند و تاثیر مولفه های شناسایی شده بر واردات بنزین در قالب هفت فرضیه بررسی شد. نتایج این مرحله نشان داد اندازه بازار، توسعه اقتصادی، ساختار بازار آزاد، قیمت خرده فروشی بنزین و کشش درآمدی تقاضای بنزین، تاثیر مستقیم و معناداری بر واردات بنزین می‎گذارند. در مرحله دوم، پس از بخش بندی بازار بین المللی بنزین با استفاده از مولفه های شناسایی شده و الگوریتم داده کاوی درخت تصمیم CART، دنباله های انتقال کشورهای وارد کننده بنزین به بخش های مختلف شناسایی شدند. در ادامه، با استفاده از الگوریتم های داده کاوی K-Means، شبکه عصبی کوهنن و دو مرحله ای، به بخش بندی این دنباله ها اقدام شد. بررسی کیفیت بخش ها از طریق شاخص سیلهوت، نشان‎دهنده برتری الگوریتم شبکه عصبی کوهنن بود و این الگوریتم به‎عنوان روش مناسب بخش بندی دنباله ها انتخاب شد.

بخش بندی پویا, داده‎های پانلی, دنباله, روش بخش‎بندی, معیار بخش‎بندی, مولفه های اساسی