بطور کلی در بحث جبران خسارات اعم از خسارتهای قراردادی و غیر قراردادی همواره بحث معافیت از مسئولیت و یا تعدیل در این نوع مسئولیتها مطرح میشود.در خسارتهایی که توسط طرفین قرارداد در قرارداد تعیین میگردد نیز این سوال همواره مطرح است که آیا در مواردی از قبیل فورس ماژور،تحریم،اعتصاب، که از مصادیق فورس ماژور محسوب میگردد،هاردشیپ و عسر وحرج که در مواردی باعث معافیت از مسئولیت قراردادی و در مواردی باعث تعدیل در میزان مسئولیت است، تاثیر یکسانی دارد یا اینکه بدلیل تعیین خسارت در قرارداد در هر صورت این نوع خسارت قابل جبران خواهد بود.در این مفاله به بررسی این موضوع که موارد معافیت از مسئولیت از قبیل فورس ماژور،تحریم،اعتصاب، آیا باعث رفع مسئولیت به جبران خسارت قراردادی میشود و هارد شیپ وعسرو حرج باعث تعدیل در میزان خسارت تعیینی می گردد، می پردازیم.