عدالت زیبنده کپته - دکتری جغرافیای سیاسی و مدرس دانشگاه
رضا نریمانی - کارشناس ارشد علوم انتظامی

مدیریت مرزی مانند بسیاری از مباحث حائز اهمیت در رشته جغرافیای سیاسی ، مولفه ها و ابعاد پیدا و پنهان گوناگونی دارد که توجه به هریک از آنها می تواند زمینه توسعه هر چه بیشتر مدیریت مرزی را افزایش دهد. هر یک از اندیشمندان به زمینه ها و مولفه های خاصی بر اساس شرایط محیطی حاکم بر فضای جغرافیایی به ابعاد و مولفه های مدیریت مرزی پرداخته اند. هدف پژوهش حاضر، شناخت مجموعه جامع تری از مولفه های موثر بر مدیریت مرزی و تعیین اولویت و اهمیت نسبی هر یک بر اساس دیدگاه پژوهشگران می باشد و پرسش پژوهش این است که مولفه های موثر بر مدیریت مرزی کدام اند؟ پژوهشگران به چه مولفه هایی اولویت هایی بیشتری دادهاند؟ و این اولویت ها در کدام گروه بندی نوین مدیریت مرزها بازتاب و تجسم بیشتری دارند؟ روش پژوهش توصیفی - تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی می باشد؛ بدین منظور که با جستجو در متون مرتبط ، مولفه های موثر در مدیریت مرزی احصاء گردید و سپس مولفه ها تعیین و درنهایت اولویت نسبی هر مولفه مشخص شد. یافته ها نشان از آن دارد که پژوهشگران، مدیریت مرزی را با مولفه های فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی، انسانی ، کالایی ، سیاسی ، غیرقانونی ، بیماریهای عفونی ، تروریستی ، مدیریت هویت ، سیستم های اطلاعاتی ، مدیریت یکپارچه مرزی، مدیریت بشردوستانه ، عبور و مرور افراد، منابع مشترک، روابط و مسائل مرزی، ماموریتی ، دانشی ، اکتسابی ، سازمانی و زمینه ای شناسایی نمودهاند. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی است که فراوانی های اجتماعی و فرهنگی (متغیر فرهنگ و زبان و قومیت و نژاد) عبور و مرور افراد، کالایی ، سیاسی و روابط مرزی (ملت و ناسیونالیسم و فضا و مکان) را در مدیریت مرزی هویتی (مفهومی ) به خود اختصاص داده که در دیگر زمینه های نوین مدیریت مرزی (عینی و سایبری) چنین مولفه هایی همخوانی و سنخیت چندانی ندارد.

مرز، مدیریت مرزی، مولفه های موثر، نظریه پردازان مدیریت مرزی.