محمود صفری - بخش تحقیقات ماشین های کشاورزی و مکانیزاسیون، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج، ایران
الیاس دهقان - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
محمد رضائیان - شرکت تراشکده

کشت سویا در بین دانه های روغنی به دلیل تثبیت بیولوژیک نیتروژن از طریق ایجاد همزیستی با باکتری های ریزوبیوم و افزایش حاصلخیزی خاک از جایگاه مهمی برخوردار و یکی از منابع مهم تامین پروتئین و روغن است. در روش سنتی، آغشته کردن بذر به مایه تلقیح به صورت دستی انجام می شود که باعث بالا بردن مصرف انرژی و هزینه های کارگری و طولانی شدن فاصله آغشته سازی بذر تا کاشت می شود که در این فاصله زمانی بخصوص در مناطق گرم، اکثر باکتری های تولیدکننده ریزوبیوم از بین خواهند رفت. در این تحقیق، سامانه ای برای پاشش مستقیم محلول مایه تلقیح روی ردیف کار نیوماتیک چهار ردیفه (۸ خط کشت) طراحی و ساخته شد و در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل دو عامل سرعت پیشروی (سه سطح ۶/۳، ۲/۵ و ۲/۷ کیلومتر بر ساعت) و دبی نازل (سه سطح ۲۰۰،۳۰۰ و ۴۰۰ میلی لیتر بر دقیقه) در سه تکرار بود. نتایج نشان داد که متوسط درصد پوشش دهی بذور ۱۱/۸۸ درصد است؛ سرعت های پیشروی ۶/۳ و ۲/۵ کیلومتر در ساعت با ۷/۸۹ و ۷/۸۸ درصد نسبت به سرعت ۲/۷ کیلومتر در ساعت با درصد پوشش دهی ۸/۸۴ درصد ارجحیت داشت. دبی خروجی نازل ها بر درصد نکاشت و چند کاشت بذور اختلاف معنی داری را نشان نداد ولی اثر سرعت های پیشروی ۲/۷ و ۲/۵ نسبت به ۶/۳ کیلومتر بر ساعت این درصدها را افزایش داد. یکنواختی طولی کاشت بذر در دو سرعت ۶/۳ و ۲/۵ کیلومتر بر ساعت به ترتیب با ۹/۹۰ و ۵/۸۸ درصد از نظر آماری با یکدیگر اختلاف معنی داری را نشان نداد ولی با سرعت ۲/۷ کیلومتر بر ساعت در سطح ۵% معنی دار بود. در کل، با افزایش سرعت پیشروی میزان یکنواختی کاشت طولی بذر کاهش یافت؛ بنابراین استفاده از ردیف کار نیوماتیک مجهز به سامانه پاششی مایه تلقیح به دلیل کاهش درصد نکاشت و چند کاشت پائین، پوشش دهی مناسب مایه تلقیح و یکنواختی پاشش قابل توصیه است.

دبی نازل, درصد خیس شدگی, پوشش دهی, ریزوبیوم