مرتضی میرزاحسینی - فارع التحصیل دکتری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

آب رسانی در تهران تا اواخر دوره پهلوی اول با استفاده از روشهای ساده مرسوم بوده است. آب قنوات از طریق نهرهای خاکی، مورداستفاده قرار می گرفته است و نیازهای اولیه زندگی را میسر می ساخته است. در خانه ها فضاهایی مانند مطبخ و دستشویی عموما در حیاط سامان داده می شدند و آب موردنیاز آن ها عمدتا از آب انبارها تامین می شده است. وجود تلفات و بیماریهای مختلف نظیر تیفوئید و ورم روده ناشی از مصرف آب های آلوده، دولت را به این فکر واداشت تا اقدام به لوله گذاری برای تهیه آب شرب مردم نماید. لذا پرسش اصلی این پژوهش این است که لوله گذاری برای هر خانه تا چه میزان در چیدمان فضا در معماری مسکونی نقش داشته است؟ همچنین هدف از پژوهش پیش روی بررسی و واکاوی اولین سیستم آب رسانی تهران و تاثیر آن در تکوین معماری مسکونی است. پژوهش پیش رو از نوع کیفی است و از روش تحقیق تاریخی تفسیری و روش توصیفی- تحلیلی به صورت آمیخته استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد از عوامل مهم در تغییر چیدمان فضایی معماری مسکونی تهران، احداث شبکه ی لوله کشی و انتقال آب به داخل منازل بوده است. تغییر ساختار فضایی خانه از دوقسمتی به یک قسمتی-شصت درصد بنا و چهل درصد حیاط- از مهم ترین نتایج لوله کشی برای تهران محسوب می گردد. همچنین درنتیجه ی لوله کشی، فضاهای تر همچون آشپزخانه به جهت بهره مندی از شبکه آب رسانی با تغییر مکان به نزدیک ورودی برای استفاده از انشعاب اصلی، زمینه ی حضور زنان در عرصه ی عمومی خانه را فراهم آورد.

جغرافیای شهری, معماری مسکونی, آب رسانی شهری, چیدمان فضایی, زنان