پریسا مردی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
علی عسگری - گروه معماری، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

آلودگی بصری در محیط های اجتماع پذیر غیررسمی اماکن تجاری معاصر، ضمن کاهش کیفیت کالبدی فضاها و تعاملات اجتماعی، می تواند به مرور منجر به آسیب های جبران ناپذیری به دلیل عدم اطلاع کاربران از حضور در فضای آلوده و غیرقابل اندازه گیری بودن خیرگی، کنتراست نامناسب و یا وجود نور مستقیم گردد. که این موضوع در محوطه کافه - رستوران های تجاری که در دهه ی اخیر سهم بالایی از جذب مخاطب و ایجاد پیوندهای انسانی به واسطه ماهیت مکث و توقف مشابه با فضاهای رفاهی دارند، حائز اهمیت بالاتر است. هدف پژوهش حاضر شناسایی نقاط و شرایط تشدیدکننده ی حداکثری خیرگی و آشفتگی نوری در محیط های اجتماع پذیر کافه - رستوران های مجتمع های تجاری - اداری شمیران سنتر، سون سنتر و سام سنتر به عنوان سه مجموعه شهری معاصر و جدید تهران است. پژوهش حاضر دارای هدف کاربردی علمی و ماهیت علی - تجربی است که بر پایه مدل های ریاضی و ارزیابی فتومتریک فضا به سنجش فضای موجود در محدوده ی مطالعه با نمونه گیری غیر تصادفی و وابسته به استقبال مخاطبین می پردازد. برای این منظور تحلیل شدت روشنایی به کمک طیف لومیننس ناشی از تصویربرداری دینامیک نرم افزار لوپین متر، نسخه ۱.۱.۸ سال ۲۰۱۷ میلادی حین عکاسی صورت می پذیرد. از بین عوامل ایجادکننده ی خیرگی در فضاهای داخلی، نورپردازی های نقطه ای (به ویژه بر روی بستر روشن یا صیقلی سطوح) و سطوح شفاف و جداره های دارای ضریب انعکاس بالاتر در محوطه کافه - رستوران های انتخابی حداکثر خیرگی را سبب شده اند. خیرگی ها و آلودگی های روشنایی در بخش های مرتبط با قسمت های مرکزی بیشتر و در مقابل در قسمت های کنج کمتر است. همچنین تحقیق میدانی پژوهش نشان داد که با وجود رعایت «زاویه ی استقرار» و «میزان روشنایی لامپ های انتخابی» در محیط های مورد نظر پژوهش، تاثیر همزمان «درخشندگی مصالح صیقلی»، «رنگ پس زمینه» و «تجمع نورپردازی در محیط های مرکزی و فضاهای اتصال» در هر سه مجموعه، باعث بوجود آمدن خیرگی ناشی از میزان درخشندگی خطوط و سطوح مقابل رویت کاربران در این حوزه ها گردیده است.

نورپردازی, آلودگی نوری, معماری داخلی, فضاهای تجاری, نور مصنوعی