سپیده بابازاده سلوط - معماری، هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
منصوره طاهباز - گروه ساختمان، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
لیلی کریمی فرد - گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
سیدامیر منصوری - گروه معماری منظر، دانشکدە معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران

کوچه پس کوچه های روستا راوی مردمانی است که روزگار نه چندان دور خالق معماری بودند که امروز بستر مطالعاتی پژوهشگران بسیاری برای آبادی ایران است. آنچه باعث این توجه می شود، دستاوردی است که حاصل سال ها تجربه زیستی است. این پژوهش به یکی از اساسی ترین مولفه های اقلیمی یعنی توجه به انرژی خورشیدی در کالبد خانه های روستایی مناطق سرد و کوهستانی می پردازد. توجه به صحن آفتاب گیر در خانه های روستایی اگرچه معطوف به گذشته است؛ اما توجه به انرژی خورشیدی محدود به زمان نیست و برای حفظ خویشاوندی بین ساختارها و بهینه سازی مصرف انرژی، تامل در الگوهای بومی برای روستا حیاتی و ارزشمند است. هدف اصلی این پژوهش شناخت صحن آفتاب گیر و ویژگی های موثر در عملکرد آن است. پرسش اساسی این پژوهش این است که صحن آفتاب گیر مطلوب در روستاهای سرد و کوهستانی چه ویژگی هایی دارد و وابسته به چه عواملی است؟ و ساخت وسازهای جدید چه نقشی بر کیفیت آن دارد؟ این پژوهش از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی است و از نظر ماهیت، یک پژوهش کیفی - کمی است. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و بخش قابل توجه آن به صورت میدانی بوده است. ضمن مشاهدات و گفتگو با اهالی، نمونه ای از خانه های بومی منتخب از جامعه آماری، توسط نرم افزار دیزاین بیلدر در راستای پاسخ به مسئله شبیه سازی شده است. طبق نتایج حاصل از پژوهش، کیفیت صحن آفتاب گیر و میزان تاثیر آن در ایجاد خرد اقلیم مطلوب وابسته به عوامل متعددی است. ساخت وسازهای جدید بدون توجه به لفاف خورشیدی، سایه ناخواسته زمستانی ایجاد می کنند که باید ملزم به رعایت ضوابطی باشند. ایده استفاده از صحن آفتاب گیر مناسب اقلیم های سرد است که نیاز به تشدید جریان انرژی به داخل ساختمان وجود دارد؛ ازاین رو استفاده کردن از صحن آفتاب گیر، یک فضای کنترل نشده را ایجاد خواهد کرد که هم در تامین انرژی شرکت نموده و هم با کاهش اختلاف دما، هدررفت حرارتی را کاهش خواهد داد.

صحن آفتاب گیر, خرد اقلیم, مسکن روستایی, روستاهای کوهستانی, شبیه سازی انرژی