نادیا حاجی پور - پژوهشگر (دکتری) فرهنگ و زبانهای باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

مادیان هزار دادستان یا کتاب هزار داوری، رساله­ ای درباره حقوق دوره ساسانی و به زبان فارسی میانه است.این مجموعه در پایان دوره ساسانی یعنی نیمه نخست قرن هفتم میلادی نوشته شده است و قوانینی که در آن مطرح می شود متعلق به دوره پیش از اسلام است. نام بیش از ۵۰ مفسر در این متن آمده است که از میان آنها ۴ موبد، ۴ موبدان موبد و ۴۷ حقوقدان بودند. نام برخی از این مفسران را که  فتواهای بسیاری از آنها نقل می­شود، می­توان در میان مفسران اوستا نیز مشاهده کرد.با توجه به تعداد زیاد مفسران حقوقی که در کتاب از آنها نام برده شده است، این سوال پیش می آید که آیا این موضوع می تواند دلیلی باشد بر این نکته که نهاد حقوقی در دوره ساسانی تشکیل شده بود و حقوقدانان در آن به حل مسائل حقوقی مراجعه کنندگان می پرداختند. حضور این تعداد از حقوقدانان برجسته و آگاه به مسائل حقوقی و قضایی در منطقه پارس، ممکن است بیانگر تشکیل شدن این نهاد حقوقی در زمان خسرو پرویز یعنی زمان تدوین مادیان هزار دادستان باشد که این حقوقدانان خبره، در آن مشغول به حل مشکلات حقوقی و رسیدگی به امور قضایی مردم بودند.

مادیان هزار دادستان, فارسی میانه, مفسر, حقوقدان, نهاد حقوقی