مجید جیریایی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
اسفندیار فاتح - دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
امیر آینه بند - دانشیار ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده  به منظور ارزیابی برخی از ویژگی های ریشه­ گندم های تیمار شده با مایکوریزا و آزوسپیریلوم پژوهشی در سال زراعی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار بود. عوامل آزمایش شامل قارچ مایکوریزا در سه سطح (عدم کاربرد، استفاده از گونهGlomus intraradicesو گونه G. mosseae)، باکتری Azospirillumدر دو سطح (عدم تلقیح و تلقیح بذور با گونه lipoferum) و ارقام گندم در سه سطح شامل چمران، و ارقام دوروم دنا و بهرنگ بود. در این آزمایش صفاتی همچون درصد کلونیزاسیون ریشه، حجم، قطر، سطح و چگالی ریشه ارقام گندم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد آزوسپیریلوم و مایکوریزا هر یک به تنهایی منجر به افزایش رشد ریشه شده­اند و بین ارقام نیز گندم چمران در صفات اندازه گیری شده تا ۱۰% نسبت به ارقام دوروم سیستم ریشه­ای کارآمدتری داشت. اما کاربرد دوگانه باکتری و قارچ باعث بروز یک اثر هم فرساز شده و به طور میانگین تا ۱۵% بیشتر از حالت مصرف منفردشان، در ارتقای رشد و توسعه ریشه­ای ارقام گندم نقش داشتند. به طور کلی بیشترین کلونیزاسیون ریشه (۹۶/۵۴ درصد)، حجم ریشه (۷۳/۲ سانتی متر مکعب)، سطح ریشه (۴۸/۲۷ سانتی متر مربع) و چگالی ریشه (۰۸۸/۰ گرم بر سانتی متر مکعب) از تیمار تلقیح بذور رقم چمران با آزوسپیلیوم و استفاده از گونه G. mosseae بدست آمد و بیشترین وزن خشک ریشه (۲۹/۰ گرم) مربوط به تلقیح بذور رقم چمران با آزوسپیلیوم و استفاده از گونه G. intraradicesبود.

آزوسپیریلوم, ریشه, کلونیزاسیون, گندم, مایکوریزا