محمد کاظمی راد - مربی گروه نقاشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

خاورا ن نامه ابن حسام نمونه ارزشمندی از نسخه های خطی دوره تیموری است که در قرن نهم هجری مصور شده است و به زندگی امام علی (ع) به عنوان قهرمان مسلمانان و پهلوانی با توانایی های شگفت انگیزی می پردازد که در بردارنده افسانه های تخیلی ناب داستان گونه و از نمونه های شگفت انگیز منظومه های حماسی دینی است. از آن جا که بخش عمده ای از نقاشی های این نسخه ارزشمند صحنه های پیکار وستیزه حضرت علی (ع) با دیوان و اژدهایان و دلاوری های ایشان در نبرد و رویارویی با موجودات افسانه ای است؛ از این رو این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با محوریت قرار دادن سه نگاره از نقاشی های این نسخه ارزشمند که در آن ها صحنه های پیکار و نبرد حضرت امیر (ع) مصور شده است، با تکیه بر عناصر تصویری فضای نقاشی ها، به تجزیه و تحلیل و واکاوی عناصر ساختاری و روایی نگاره ها و همچنین زیبایی شناسی حاکم بر آن ها بپردازد. همچنین این بررسی می کوشد چگونگی و نوع برخورد هنرمندان و خالقان این نگاره ها را در مصور نمودن داستان و روایت واقعه مورد نظر، مورد بررسی قرار دهد. آن چه از نقاشی های این نسخه منحصر به فرد برمی آید این است که امام علی (ع) به عنوان انسانی آرمانی و حماسی با داشتن صبغه ای مذهبی و شخصیتی الهی و اسطوره ای در ستیزه و نبرد بین خوبی و بدی نمایان می شود و مظهر و نمادی است از خیر که به پیکار شر برخاسته است.

کلیدواژه ها: خاوران نامه, امام علی (ع), خیر و شر, مضامین حماسی, عناصر تصویری, نگارگری ایران