معصومه غیوری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
محمدعلی خزانه دارلو - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

نفثهالمصدور، نوشته شهاب­الدین محمد نسوی خرندزی زیدری به دلیل سبک نگارش و محتوا عمدتا در دو حوزه ادبیات و تاریخ کلاسیک مورد توجه بوده است. با توجه به رویکردهای جدید روایت­شناسی و مطالعات بین­رشته­ای این کتاب می­تواند از حوزه مطالعات کلاسیک صرف در عرصه­های تاریخ و ادبیات، وارد قلمروهای جدید مطالعات روایت­شناسی و نقد معاصر شود. بررسی ژانری و روایت­شناسانه نفثهالمصدور، تعبیه انواع ادبی متعددی را در این اثر نمایان می­کند. اگرچه به نظر می­رسد هریک از این انواع، شامل خودشرح­حال­نگاری، نامه­نگاری و مقامه­نویسی، در بافت و بستری از ارجاعات فرامتنی و بینامتنی تاریخی، به­گونه­ای با یکدیگر ترکیب شده­اند که نمی­توان به­راحتی نفثهالمصدور را در نوع ادبی خاصی محدود کرد؛ اما بررسی ژانری اثر نشان می­دهد که چنین نیست. همچنین خوانش از شیوه روایی خاصی که نسوی در بازگویی وقایع برگزیده است متاثر از سنت روایی نثر فنی و زیبایی­شناسی قرن ششم این کتاب را در حد یک اثر ادبی صرف محدود کرده و قصدمندی اولیه نویسنده، در پرتو خوانش­های فرهیختگان دانشگاهی، نادیده و مخدوش شده است. مقاله حاضر به بحث­هایی پیرامون ساختار روایی در نفثهالمصدور و نقد ژانری آن می­پردازد تا نشان دهد که این اثر درواقع، از نوع نامه­های خصوصی موسوم به اخوانیات است که ذکر برخی اشخاص و وقایع مهم عصر مغول به آن جایگاه و ارزشی تاریخی بخشیده است اما نمی­توان و نباید آن را اثری چندژانری محسوب کرد.

ژانر, خودشرح حال نویسی, روایت, اخوانیات, نسوی زیدری