مسعود جزء جهانشاهی - کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران
سجاد علی فرجا - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران
عباس نجفی - دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار- گرمسار – ایران
علی ناصری منش - مدرس دانشگاه محقق اردبیلی ، ایران

چکیده تجارت بین المللی گسترده و روابط سیاسی وسیع و گسترده و استراتژیک با کشورها مهم ترین استراتژی دولت­ها برای رسیدن به سطح مطلوب توسعه و رشد و پیشرفت و بهره­مندی از تکنولوژی­های روز دنیا به حساب می­آید؛ اما مهم­تر از هدف اتخاذ تاکتیک­های مناسب برای رسیدن به این اهداف است. در سطح داخلی هم بایستی سعی کرد مقدماتی را برای این کار فراهم کرد که با توجه به شرایط هر کشوری نوع ان فرق می­کند. ایجاد مناطق آزاد تجاری و اقتصادی یکی از مهم ترین این تاکتیک ها به شمار می رود. سوال اصلی مقاله این است که نقش مناطق آزاد تجاری، بازرگانی و سیاسی در گسترش تجارت بین المللی و روابط سیاسی کشورها (مطالعه موردی منطقه آزاد قشم) چگونه است؟ از زمان اعلام قشم به عنوان منطقه آزاد بیش از ۷ سال می گذرد و با تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری - صنعتی در شهریور ۱۳۷۲ و تاسیس سازمان منطقه آزاد قشم، فعالیت های گوناگونی به منظور فراهم آوردن زیربناهای مورد نیاز برای توسعه همه جانبه جزیره قشم آغاز شد.  بر اساس آمارهای موجود مناطق آزاد تجاری سه گانه ایران طی ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۰ تنها توانسته اند ۴۸۳ میلیون دلار درآمد ارزی کسب کنند که تنها ۷/۸۳ میلیون دلار آن از محل صادرات کالا به خارج از کشور بوده است. از این سهم منطقه آزاد چابهار ۷/۱۲ میلیون دلار، منطقه آزاد کیش حدود ۱۰۷ میلیون دلار و منطقه آزاد قشم حدود ۳۶۳ میلیون دلار بوده است. ارقام فوق بیانگر آن است که از مجموع صادرات کالا از مناطق آزاد تجاری کشور، منطقه آزاد قشم توانسته است تا ۹۵ درصد این میزان را به خود اختصاص دهد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها نیز کتابخانه ای و استفاده از مقالات علمی - پژوهشی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش برداری و استفاده از جداول و نمودارها و نیز نقشه ها است.

کلمات کلیدی: قشم, مناطق آزاد, تجارت, منطقه گرایی