اسماعیل کرد انجرکی - دانشجو کارشناسی راهنمایی و مشاوره پردیس شهیدان پاکنژاد یزد

اسپینوزا فیلسوف معروف اروپا در دوره جدید در بخش اول از مهمترین کتاب خود، یعنی »اخلاق« نسبتا به تفصیل درباره خدا سخن گفته است. او خدا را جوهر می نامد که دارای صفات نامتناهی است و طبیعت عبارت از حالات صفات نامتناهی اوست. بنابراین جوهر، صفت و حالت سه عنصر اصلی واقعیت در نظر اسپینوزاست. مهمترین مسئله در فلسفه اسپینوزا نظر اوست درباره تعالی یا عدم تعالی خدا از طبیعت. به بیان دیگر این مسئله که طبیعت که مجموعه نظام حالات خداست همان خداست یا نه، خدا علاوه بر ظهور در حالات، حقیقتی است متعالی از آنها. به عبارت سوم آیا اسپینوزا معتقد به »همهخدایی« است که بر اساس آن خدا همان ۱ کل طبیعت است که هر شییی جزیی از آن را تشکیل می دهد یا نه، او برای خدا وجودی متعالی از طبیعت هم قایل است؟ در این مقاله با استناد به متن سخن اسپینوزا، »همهخدایی « بودن او نفی شده و همچنین اثبات شده است که برهان او بر وجود خدا همان برهان وجودی آنسلم نه بلکه برهان صدیقین است که بر پایه آن خدا وجود صرف و بنابراین واجب الوجود است.

اسپینوزا، خدا، جوهر