ابوالفضل ساجدی - عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

مقاله حاضر شامل دو بخش است. در بخش نخست گستره حکومتی دین محور سخن است و نیز به بیان ادله درون دینی و برون دینی آن می پردازد. بخش دوم در برگیرنده سخن منتقدان این رویکرد و حامیان محدودسازی قلمرو دین به امور فردی و خروج آن از عرصه حکومت است. از آن جا که مقصد عمده این نوشتار طرح سخن منتقدان به شمار می رود؛ بخش اول، به ویژه ادله درون دینی، به اختصار بیان شده و بخش دوم به تفصیل آمده است. این بخش، شش دلیل را عرضه می کند. دو دلیل نخست که از دکتر سروش است، با تکیه بر اقتضای نوع انتظار بشر از دین و سپس طرح فقدان قابلیت، دین را از عرصه حکومت جدا می سازد. چهار دلیل بعدی، که از آقایان دکتر حائری و مهندس بازرگان است، با طرح تغایر میان دین و حکومت در ثبات و تحول، در قلمرو و اهداف، و در شیوه، حذف امور سیاسی ازحیطه دین را نتیجه می گیرد و آخرین دلیل، پیوند میان این دو را مغایر سیره عملی امام معصوم ۷ می شمارد.

حکومت دینی, سکولاریسم, دین و سیاست, دین حداقلی و حداکثری, قلمرو دین, انتظار بشر از دین