سید احمد موثقی - دکتر سید احمد موثقی

آیا هیچ گونه راه حلی برای مسائل رو به تزاید، فراروی عقل عربی وجود دارد؟ تفکر عربی مدرن چگونه میتواند از بحران فکری آشکارا حاد و مزمن، که خود را گرفتار آن مییابد، رهایی پیدا کند؟ جابری پیشنهاد میکند که بحرانی چنین عمیق و  وسیع، راه حلهایی رادیکال میطلبد؛ یعنی تاریخ فکری عرب باید بازنویسی شده، و ذهن و فکر عربی باید بربنیان جدیدی، تجدید سازمان یابد. تجدید ساختار فکر عربی و آگاهی عربی به این معنا نیست که آگاهی معاصر، با مدلهای تاریخی وام گرفته از گذشته جایگزین گردد؛ بلکه معنای آن، این است که فرهنگ عربی باید دوباره تنظیم و طراحی شود تا نخست، آگاهی معاصر را از اقتدار و حجیت گذشته آزاد ساخته و ثانیا، تضمین نماید که فرهنگ عربی، موجب تفکر نوآورانه که، مشخصه تفکر مدرن است می گردد. علاوه بر این، تاریخ عرب باید به شیوهای بازنویسی شود که عرب مدرن بتواند تاریخش را به عنوان یک تکامل، یک سلسله از لحظات و مقاطع تاریخی که در آن، آخرین لحظه و مقطع، جایگزین و تجسم همه لحظات و مقاطع قبلی بشود، بخواند. به عبارت دیگر، اگر تاریخ عرب را بتوان توسط اعراب معاصر قرائت نمود، همان طور که تاریخ اروپا توسط اروپایی های معاصر قرائت شده است، آن هم به مثابه «شدن» (صیرورت) زمان حاضر، آنگاه، هیچ عرب مدرنی جرات نمیکند دعوت کننده به احیای دورههای گذشته باشد، همان طور که هیچ اروپایی امروزه از چنین امکان پذیریای استقبال نمی کند.