ثمین اسلامی خفری - کارشناسی ارشد اکتشاف معدن، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
علیرضا قربان - دانشجوی دکتری تخصصی استخراج معدن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
علی عالی انوری - دانشیار، گروه مهندسی معدن، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسول )

امروزه افزایش مصرف فلز پرکاربرد آهن در صنایع گوناگون، سبب نیاز وافر به اکتشاف منابع هر چه بیشتر آهن در کشور شده است. ازآنجایی که تاکنون ذخیره های آهن که دارای رخنمون بوده اند به طور وسیع مورد اکتشاف واقع شده اند، روند اکتشاف آهن به سمت استفاده از روش های علمی ترکیبی زمین شناسی، دورسنجی و ژئوفیزیکی متمایل شده است تا به اکتشاف دیگر ذخایر آهن پنهان که در سطح رخنمون ندارند پرداخته شود. از مناطق مستعد و شناخته شده ذخایر عیار بالای آهن در دنیا اسکارن های آهن هستند که در اثر فعالیت های ماگمایی در مجاورت واحد های رسوبی کربناته به ویژه آهک ها ایجاد می شوند. ازاین رو در مرز شرقی پهنه آتشفشانی- ماگمایی ارومیه- دختر و غرب پهنه تکتونیکی ایران مرکزی، محدوده ای اکتشافی که در شمال بادرود و شمال شرق کوه لطیف نیز قرارگرفته است، به عنوان محدوده موردنظر جهت انجام مطالعات چندجانبه و عملیات اکتشافی آهن انتخاب شد. در این پژوهش با استفاده از روش چندگانه تلفیقی متشکل از مطالعات و برداشت های صحرایی، میکروسکوپی، ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی به بررسی نوع کانی سازی، عوامل و ساختار های کنترل کننده و همچنین تعیین شکل ذخیره آهن پرداخته شد. زمین شناسی محدوده موردنظر متشکل از واحد های آذرین نفوذی گرانودیوریتی و بیرونی آندزیت و بازالت به سن ائوسن است که در رسوبی ماسه سنگی و کربناته به سن کرتاسه نفوذ کرده اند و نیز توسط گسل های معکوس موازی با امتداد تقریبا شرقی- غربی بریده و به سطح رانده شده اند. در محل مرزی بین توده نفوذی گرانودیوریتی ائوسن و واحدهای رسوبی کرتاسه گسترش دگرسانی متاسوماتیک در مطالعات صحرایی با ضخامت میانگین چهار متر به صورت هورنفلس و کانی سازی اپیدوت و گارنت و در نهایت کانی سازی مگنتیت مشاهده شده است که مطالعات ژئوشیمیایی موید کانی سازی آهن اسکارنی از نوع اگزو اسکارن است. از سوی دیگر گسل ها نیز محل تمرکز کانی زایی آهن به همراه باریت و فلوریت اما با بافت خردشده هستند که نشانگر اندرکنش سیالات کانی با گسل های منطقه است. ناهنجاری-های حاصل از برداشت های ژئوفیزیکی نیز همپوشانی بسیار خوبی با محدوده های دارای دگرسانی متاسوماتیک در محدوده اکتشافی دارد و حداکثر عمق ۱۰۰ متر را برای ذخایر آهن منطقه موردبررسی نشان می دهد.

کانی سازی، پتانسیل معدنی، ذخیره آهن، ژنز ماده معدنی، شمال شرق کوه لطیف