مصطفی فضائلی - عضو هیات علمی دانشگاه قم، گروه حقوق بین الملل دانشکده حقوق

جامعه بین المللی امروزه عموما این واقعیت را پذیرفته است که تروریسم در همه اشکال و نمودهایش، یکی از جدی ترین تهدیدها علیه صلح و امنیت بین المللی است و هرگونه عملیات تروریستی با قطع نظر از نوع انگیزه، زمان، مکان و عاملانش، وصف مجرمانه دارد. منطقه غرب آسیا و خاورمیانه، به ویژه افغانستان، طی دهه های اخیر از کانون های عملیات تروریستی در جهان بوده و در همین زمان، این منطقه مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیربین المللی متعددی را شاهد بوده و در مواردی این دو پدیده در هم آمیخته اند و سبب طرح این مساله گردیده که چه رابطه ای میان عملیات تروریستی و مخاصمات مسلحانه وجود دارد؟ عملیات تروریستی، که بخشی از خشونت های مرتبط با مخاصمات مسلحانه را تشکیل می دهند، تابع کدام نظام حقوقی است؟ حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل کیفری بر آن حاکم است یا اعمالی مجرمانه است که هرچند در بستر مخاصمه مسلحانه واقع شده اما، تابع حقوق داخلی کشورهای ذیربط و مشمول تعهدات بین المللی دولتها در زمینه مبارزه با تروریسم است؟ یا هم زمان مشمول هر دو دسته مقررات حقوقی خواهد بود؟ بررسی این مساله با نگاهی به وضعیت افغانستان وجهه همت این پژوهش است، مقاله حاضر با بهره گیری از داده های کتابخانه ای و رویه های بین المللی و به روش توصیفی- تحلیلی به اثبات این فرضیه کوشیده است که عملیات تروریستی مرتبط با مخاصمات مسلحانه می تواند همزمان مصداق عناوین مجرمانه متعدد بوده و همچنین مشمول حقوق داخلی و حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل کیفری باشد و موجب مسئولیت بین المللی دولت یا دولت های ذیربط و مسئولیت کیفری ا فراد گردد.

تروریسم, مخاصمات مسلحانه, حقوق بین الملل بشردوستانه, افغانستان