مریم قاسمی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
جعفر جوان - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

ی یکی از رویکردهای مهم توسعه پایدار روستایی «تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی» است. تنوع، پیچیدگی ذاتی سیستم ها را افزایش می دهد و از این طریق فرایندهای درون آنها را تقویت می کند. مطالعه حاضر با روش توصیفی تحلیلی به تبیین رابطه تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی و پایداری سکونتگاه های روستایی شهرستان مشهد می پردازد. جمع آوری اطلاعات، مبتنی بر روش اسنادی و پیمایشی بود و نمونه گیری به روش طبقه ای تخصیص یافته صورت گرفت. با استفاده از تحلیل خوشه ای، سطوح پایداری سکونتگاه های روستایی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با ۳۶ شاخص در مقیاس نسبی تعیین گردید. نتایج حاصل از ۳۴ پرسشنامه آبادی و ۳۵۰ پرسشنامه خانوار نشان می دهد که فقط ۸/۸ درصد سکونتگاه های روستایی بررسی شده، ازنظر ابعاد سه گانه پایدار بودند و ۱/۴۴ درصد آنها در گروه نیمه پایدار و ۱/۴۷ درصد در گروه ناپایدار قرار داشتند. بررسی نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان می دهد که میانگین نمره تنوع فعالیت های اقتصادی در روستاهای پایدار ۶/۳۸، در روستاهای نیمه پایدار ۷/۳۰ و در روستاهای ناپایدار ۵/۲۷ است. به منظور بررسی دقیق تر رابطه بین پایداری و تنوع، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. بررسی ها نشان داد که رابطه بین پایداری و تنوع مستقیم و به میزان ۷۷/۰ بود، که ازنظر شدت قوی است. براساس مطالعه صورت گرفته، تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی در نواحی روستایی می تواند پایداری سکونتگاه های روستایی را تقویت کند.

اقتصاد روستایی, تنوع بخشی, توسعه پایدار, شهرستان مشهد