مجتبی خوش روش - هیات علمی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
لاله دیوبند - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز
فرزانه معتمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد عمران- محیط زیست، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه چمران اهواز
گلاره ریحانی - دنش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه علوم و تحقیقات واحد اهوا

سابقه و هدف: در سال های اخیر نگرانی در مورد آثار دراز مدت فلزات سنگین به عنوان یکی از اصلی ترین آلاینده های زیست محیطی افزایش یافته است. فلزات سنگین عمدتا از طریق تخلیه پساب های صنعتی و فاضلاب های شهری به محیط وارد می شوند. این فلزات ثرات نامطلوبی بر سلامتی انسان دارند که عبارتند از کاهش رشد، سرطان، آسیب به سیستم عصبی و قلبی. در حال حاضر روش های متنوعی برای کاهش آلودگی های آب و حذف فلزات سنگین از آن وجود دارد که یکی از آن ها، جذب سطحی با استفاده از جاذب های آلی و معدنی می باشد. در این پژوهش، توانایی نانورس کلویزایت سدیمی برای جذب کروم شش ظرفیتی از محلول های تک عنصری (کروم) و دو عنصری (کروم- کادمیم) مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: این پژوهش در مقیاس آزمایشگاهی و سیستم ناپیوسته با تغییر عوامل موثر بر فرایند جذب از جمله pH (۲-۱۰)، زمان تماس (۵- ۱۴۴۰ دقیقه)، مقدار جاذب (۱-۵۰ گرم بر لیتر) و غلظت اولیه محلول کروم و کادمیم (۱۰۰-۱ میلی گرم بر لیتر) انجام شد. سپس در محلول های تک و دو عنصری تطابق داده های آزمایش با ایزوترم های جذب فروندلیچ، لانگمویر و سیپس بررسی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مقدار pH بهینه جذب کروم برای سیستم تک عنصری برابر ۶ و برای سیستم دو عنصری برابر ۷ می باشد. همچنین در سیستم تک و دو عنصری بیشینه بازده حذف به ترتیب برابر ۸۲ و ۲/۵۹ درصد به دست آمد. مطالعه تاثیر زمان تماس بر فرایند جذب نشان داد که زمان تعادل حذف کروم شش ظرفیتی توسط نانو رس کلوزایت سدیمی در محلول تک عنصری ۲۴۰ دقیقه و در محلول ترکیبی (کروم و کادمیم)، ۱۸۰ دقیقه گردید. مقدار بهینه جاذب برای جذب یون های کروم از محلول تک عنصری و ترکیبی با غلظت ۱۰ میلی گرم در لیتر، به ترتیب ۵ و ۲۰ گرم بر لیتر به دست آمد. مقایسه ایزوترم های فروندلیچ، لانگمویر و سیپس نشان داد که مدل سیپس داده های سیستم تک عنصری را با ضریب تبیین ۹۹۷۷/۰ و شاخص خطای ۱۷۵۱/۰، بهتر از سایر مدل ها توصیف می نماید. در سیستم دو عنصری مدل فروندلیچ با ضریب تبیین ۹۷۲۱/۰ و شاخص خطای ۲۸۳۱/۰ برازش بهتری بر داده های آزمایشگاهی جذب دارد.نتیجه گیری: با توجه به حضور فلزات سنگین گوناگون در فاضلاب صنایع مختلف و تاثیر آن ها بر فرایند جذب یکدیگر توسط جاذب های مختلف لازم است به منظور دستیابی به نتایج واقعی تر در مطالعات جذب به این موضوع توجه شود. نتایج به دست آمده از این تحقیق نیز ثابت کرد که فرایند جذب کروم از محلول های تک عنصری و ترکیبی با جادب یکسان کاملا با هم متفاوت می باشد.

نانورس, کروم, ایزوترم جذب