سیدعلی بدری - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران و عضو قطب علمی برنامه ریزی روستایی
سعیدرضا اکبریان رونیزی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شیراز
محمدجواد قصابی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران

با وجود زمینه و پشتوانههای قانونی برای ایفای نقش مدیریت محلی و مداخله در فرایند توسعه روستا و از جمله توسعه و گسترش فیزیکی سکونتگاه های روستایی، بررسی نقشآفرینی و میزان تاثیرگذاری مدیریت روستایی سطح خرد نیازمند کنکاش و تحقیق است. مقاله حاضر به ابعاد مختلف فرایند توسعه فیزیکی سکونتگاههای واقع در محدوده یک حوزه روستایی پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به لحاظ روش غالب تحقیق پیمایشی است. این تحقیق مبتنی بر روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) در ۱۱ روستای دارای طرح هادی، واقع در محدوده شهرستان آران و بیدگل، و با مراجعه به ۱۱ دهیار و ۲۲ عضو شورای اسلامی و ۱۹۲ خانوار نمونه انجام شد. برای طراحی پرسشنامه، در آغاز، تعدادی نماگر، در قالب هفت معیار عمده، انتخاب شد و سی تن از متخصصان حوزههای مطالعاتی مرتبط (جغرافیا، برنامهریزی روستایی، مدیریت، جامعهشناسی)، با استفاده از روش دلفی، آن را ارزیابی و تایید کردند. سنجش پایایی نیز، با استفاده از روش آلفای کرونباخ، برای پرسشنامه ساکنان محلی معادل ۹۱۳/۰ و برای پرسشنامه مدیران ۸۰۷/۰ محاسبه شد. یافتههای تحقیق بر نقشآفرینی و تاثیرگذاری مدیریت محلی در توسعه کالبدی روستایی صحه میگذارد. در همین زمینه، جز در معیار مسکن، در معیارهای مورد بررسی بین دیدگاه دو جامعه آماری تفاوتی معنادار وجود دارد. در عین حال، از طریق آزمون اندازهگیری مکرر تفاوتی معنادار بین معیارهای توسعه کالبدی روستاهای نمونه آشکار شد. در نهایت میتوان نتیجه گرفت که، به رغم غیر مشارکتی بودن فرایند تهیه و اجرای طرحهای کالبدی روستایی، به دلیل تاثیرگذاری نتایج حاصل از اجرای طرحهایی مانند طرح هادی در زندگی ساکنان روستا و حساسیت مدیریت محلی (شورای اسلامی و دهیاری) برای انجام دادن وظایف قانونی دخالت آنان نه فقط در مرحله اجرا، بلکه در فرایند تهیه و تصویب طرحهای کالبدی ضرورت تام دارد.

آران و بیدگل, توسعه کالبدی, سکونتگاههای روستایی, طرح هادی, مدیریت محلی